અદમભાઈ ટંકારવીએ સજાવ્યો ગઝલોનો માહોલ – Poet Adam Tankarvi

વાહ વાહ. શ્રી પ્રતાપભાઈ પંડ્યા, મનીષાબેન પંડ્યા, પ્રજ્ઞાબેન દાદભાવાલા, શરીફભાઇ અને સપનાબેન વિજાપુરા વગેરે મહાનુભાવો અને ગુજરાતી ગઝલપ્રેમીઓના સૌજન્યથી સુંદર કાર્યક્રમ યોજવાયો અને પ્રખ્યાત ગઝલકાર શ્રી અદમભાઈ ટંકારવી ને માણવાનો મોકો મળ્યો તે માટે સૌનો ખુબ ખુબ આભાર. થોડાજ સમય પહેલા કવિશ્રી અનિલભાઈ ચાવડા અને મુકેશભાઈ જોશીને માણવાનો ખુબજ સુંદર મોકો મળ્યો. તે વખતે તો મને લખવાનો સમય ન મળ્યો। પણ એ હૃદય ની તૃપ્તિ કરાવે તેવો સુંદર કાર્યક્રમ યોજવા માટે જયશ્રીબેન મરચન્ટ નો પણ ખુબ આભાર.  બેઠક અને પુસ્તક પરબ દ્વારા થતી પ્રવૃતિ,  અને તે ઉપરાંત અન્ય આયોજકો, પ્રાયોજકો અને આપણી ભાષાના ચાહકો, આપણી સુંદર માતૃભાષાને જીવંત જ નહિ પરંતુ ગતિમય રાખીને આપણી ભાષાની ધરોહર સાંચવી રહ્યા છે. આવી અવિસ્મરણીય હાસ્ય રમૂજ સાથે માણેલી ગઝલોની ગુંજાશ ક્યારેય ભુલાશે નહિ. અદમભાઈએ પ્રસ્તુત કરીયેલી થોડી ગઝલો અહીં મારા વાચકો માટે પ્રસ્તુત કરું છું.  તે પહેલા – એક જાહેરાત – મારા ગુજરાતી લેખો દર શનિવારે http://www.shabdonusarjan.wordpress.com બ્લોગ ઉપર “દ્રષ્ટિકોણ” ના શીર્ષક હેઠળ મળશે અને તેમાં વિવિધ વિષયો અને વિવિધ દ્રષ્ટિકોણથી વાત થાય છે. તે ઉપરાંત, યૂટ્યૂબ માં પણ મારા નામ હેઠળ મારા કાવ્યો અને વિવિધ વિષયો ઉપરનું ચિંતન જોવા મળશે. અને મારા આ બ્લોગ http://www.darshanavnadkarni.wordpress.com ઉપર તો હું લખતીજ રહું છું. 

સપનાબેન વિજાપુરાએ વિસરાય જતી માતૃભાષાને બિરદાવતી અદમભાઈ ની ગઝલ સાથે કવિશ્રીનો પરિચય આપ્યો અને કાર્યક્રમ ની સુંદર શરૂઆત કરી.

ગુર્જરી વ્યવહાર શોધું છું,
ધાણીફૂટ બોલનાર શોધું છું.
લખી છે ગુજરાતીમાં એક ગઝલ,
ને હવે વાંચનાર શોધું છું.
જડી છે એક લાવારીસ ભાષા,
હું એનો દાવેદાર શોધું છું.
જામ ભાષાનો છલોછલ છે’અદમ’,
સાથે બેસી પીનાર શોધું છું.

અદમભાઈએ મનોજ ખંડેરિયાની શબ્દો સાથેના કવિ ના પ્રેમ ના ગાઢ સબંધ ની વાત કરતી ગઝલ પેશ કરી.
રસમ અહીંની જુદી, નિયમ સાવ નોખા
અમારે તો શબ્દો જ કંકુ ને ચોખા

પણ શબ્દોને હંમેશા બહાર થોડા શોધવા જવા પડે છે? એ તો અંતર ના સુખ, દુઃખ, વ્યથા, વેદના અને ઉમળકાને વાચા આપે છે. પણ શબ્દોનો ભરોસો કેવો? ક્યારેક કલમ પકડો અને હાથ આખેઆખો બળે અને ક્યારેક બહાર જે શોધવામાં આખી જિંદગી પસાર થાય એ પગની તળે હોય એમ પણ બને. અદમભાઈ એ શ્રી મનોજભાઈ ખંડેરિયા ની નીચેની ગઝલ પ્રસ્તુત કરી.

પકડો કલમ ને કોઈ પળે એમ પણ બને
આ હાથ આખેઆખો બળે એમ પણ બને

જ્યાં પહોંચવાની ઝંખના વર્ષોથી હોય ત્યાં
મન પહોંચતાં જ પાછું વળે એમ પણ બને

એવું છે થોડું : છેતરે રસ્તા કે ભોમિયા ?
એક પગ બીજા ને છળે એમ પણ બને

જે શોધવામાં જિંદગી આખી પસાર થાય
ને એ જ હોય પગની તળે એમ પણ બને

તું ઢાળ ઢોળિયો : હું ગઝલનો દિવો કરું
અંધારું ઘરને ઘેરી વળે એમ પણ બને

આમ જોઈએ તો કોક શબ્દોના બેસુમાર વરસાદ માં છબછબીયા રમે છે ને કોક બારીએ બેસીને માણે છે ગુજલીશ માં લખતા કવિ અદમભાઈએ આદિલ મન્સૂરી ની સુંદર કવિતા ની પંક્તિઓ સંભળાવી.

રેઇનકોટ, છત્રીઓ, ગમ શૂઝ, વોટરપ્રૂફ હેટ્સ
માનવીએ કેટલી ભીંતો ચણી વરસાદમાં !

એક તું છે કે તને કંઇ પણ નથી થાતી અસર,
ભેટવા દરિયાને ઊછળે છે નદી વરસાદમાં.

લાખ બચવાના કર્યા એણે પ્રયત્નો તે છતાં
છેવટે ‘આદિલ’ હવા પલળી ગઇ વરસાદમાં.

શબ્દોની મીઠાસ ખરેખરી માણવી હોય, તેની વેદના હૃદયસોંસરવી નીકળે તેવી નિકટતાથી જાણવી હોય અને મહોબત ને નજીકથી ઓળખવી હોય તો નજીક આવી ને કાન માં સાંભળવાનો મોકો લેવો જોઈએને? તો માણો રમેશભાઈ પારેખ ની સુંદર ગઝલ.

ઓણુકા વરસાદમાં બે ચીજ કોરી કટ,
એક અમે પોતે ને બીજો તારો વટ!
નેવા નીચે ઓસરી, આંખો નીચે ગાલ,
નખથી નક્ષત્રો સુધી જળ આંબ્યું આ સાલ.
વાવાઝોડું હોય તો કરીએ બંધ કમાડ,
આ તો ઘરમાં પાડતું જળનું ટીપું ધાડ.
નખ ઉગ્યા અંધારને, ભીંતે ઉગી દાઢ,
ઉપર મારે આંચકા અણિયાળો આષાઢ.
તારા વટને કચ્છની સૂડી સરખી ધાર,
અમે કમળની દાંડલી કરીએ શું તકરાર?
મીરાં કહે કે સાંવરા, વાગે વીજળી બહુ,
બીજું શું શું થાય તે આવ, કાનમાં કહું.

પણ એ વટ ને થોડો સંકોરીને નજદીક આવવાની તૈયારી રાખવી પડે ને? તો નીચે પ્રસ્તુત છે રાજેન્દ્ર શુક્લા ની મસ્ત ગઝલ.

લો કરું કોશિશ ને ફાવે તો કહું,
શબ્દ જો એને સમાવે તો કહું !

આપની નજરો જે ફરમાવી રહી,
એ ગઝલ જો યાદ આવે તો કહું !

શાંત જળમાં એક પણ લહરી નથી,
કોઇ થોડું ખળભળાવે તો કહું !

હું કદી ઊંચા સ્વરે બોલું નહીં,
એકદમ નજદીક આવે તો કહું !

કોઇને કહેવું નથી, એવું નથી,
સહેજ તૈયારી બતાવે તો કહું

એ જયશ્રીબેન મરચન્ટ ની સુંદર ગઝલ મૂળ માંથી છોડ ને ઉખેડીને ચાલ્યા ગયા સાંભળીને અશ્રુ ટપકી પડ્યા. જયશ્રીબેન બે એરિયાના પ્રિય કવિયત્રી છે. તેમના અનેક પુસ્તકો પ્રકાશિત થઇ ચુક્યા છે. તેમના હૃદયસોંસરવા કાવ્યોમાં ઘણી વખત ઊંડા દર્દ નો અહેસાસ થાય છે. જરૂર તેમના કાવ્યોનો તેમના પુસ્તકો અને ફેસબુક ઉપર લાવો લેજો.

જો કે એવું એ નથી કે પ્રેમમાં પડવું જોઈએ –

અદમભાઈએ સંભળાવી મુકુલ ચોકસીની સુંદર ગઝલ

એવું નથી કે પ્રેમમાં પડવું જોઈએ
પણ જો પડો તો બેઉને પરવરવું જોઈએ
જો વાયદો ન પાડવાના હો તો પછી
બહાનું યે સારું કાઢતા આવડવું જોઈએ

અદમભાઈએ કવિશ્રી નસીરુદ્દીનજી ની મજાની વાતો કરી. આમેય કવિ અને સાહિત્યકારોનું મગજ એવું હોય કે તે દરેક ઘટના ને સામાન્ય લોકો જોવે તેનાથી કૈક અલગ દ્રષ્ટિકોણ થી જોઈને તેનો મર્મ સમજવાનો પ્રયત્ન કરે. તેમાંય કવિઓ તો પાછો અર્થ કાઢે તેને ઓછા માં ઓછા શબ્દો માં દર્શાવવાનો પ્રયાસ કરે. કવિઓ માટે એક સુંદર વાક્ય મેં ક્યાંક વાંચેલું – કે તેઓ આનંદમાં શરૂઆત કરે અને ડહાપણ માં પતાવે. નસીરુદ્દીનજી ની અને તેવા બીજા કેટલાય કવિઓની વાતો અને ગઝલો અદમભાઈ પાસેથી સાંભળી કે લાગ્યું કે આ વાક્ય આપણા ગુજરાતી કવિઓને બંધબેસતું છે.
આપણે કોઈને દિલ આપીએ ત્યારે પાછું લેવાનો વિચાર કરતા નથી અને પાછું લઈને માપવાનો તો વિચાર આવ્યોજ ન હોય. અદમભાઈએ રમૂજ અને હાસ્ય સાથે મનહર મોદી ની કાવ્યની પંક્તિઓ સંભળાવી.

દિલ તમોને આપતા આપી દીધું
પામતાં પાછું અમે માપી લીધું.
માત્ર એક જ ક્ષણ તમે રાખ્યું છતાં
ચોતરફથી કેટલું કાપી લીધું !

સપનાબેન વિજાપુરાએ તેમની સુંદર ગઝલ સંભળાવતા પ્રેક્ષકોને પડકાર કર્યો – આંસુને ખોળતા આવડે છે? તેમની ગઝલો અને કાવ્યો તેમના ફેસબુક ઉપર અને તેમના બ્લોગ ઉપર તેમજ પ્રતિલિપિ ઉપર અને અખબારોમાં આવે છે તો જરૂર માણજો।

અદમભાઈએ ખલિલ ધનતેરી ની, રઈસ મણિયાર ની ને એવા વિવિધ કવિઓની હાસ્ય અને રમૂજ ના કિસ્સાઓ સાથે ઘણી ઘણી ગઝલો સંભળાવી. એવો પીધો રમૂજ, ગઝલ અને કાવ્યોનો જામ કે દિલ જુમી ઉઠ્યું અને એવી દિલની લાગણીઓ તો ગઝલમાં જ દર્શાવાય ને? અદમભાઈની ટંકારવી ની ગઝલથી વિરમું છું.

તમને જોઈને મને જે થાય છે
બીજા શબ્દોમાં ગઝલ કહેવાય છે
તારા પરથી આ નજર ખસતી નથી
ને ખસે તો ત્યાંય તું દેખાય છે
આમ જો પૂછો તો તું સંદિગ્ધ છે
આમ તારો અર્થ પણ સમજાય છે
હુંય ક્યાં ક્યાં આવી શોધું છું તને
તુંય ક્યાં ક્યાં જઈ અને સંતાય છે ?
ના થવાનું હરપળે થાતું રહે
ને થવાનું ક્યાં કદીય થાય છે ?
લે, હવે ચૂપચાપ તું બેસી રહે
તું હવે ક્યાં પાંચમાં પૂછાય છે ?
થાય મારાથી શરુ પણ તે પછી
આ કથા તારા સુધી લબંાય છે
સૌની આંખોમાં આ એક જ પ્રશ્ન છે
અમને મૂકીને બધાં ક્યાં જાય

 

 

ગુજરાત ગૌરવ દિવસ (Gujarat Day) – May, 2018

ગુજરાત ગૌરવ દિવસ નિમિતે દર વર્ષની જેમ આ વર્ષે પણ બે એરિયા ના ગુજરાતીઓએ ગુજરાતી  ભાષાને, ગૌરવવંતા ગુજરાતીઓને, અને ગુજરાતી સાહિત્ય, કલા અને કલાકારોને એક સુંદર કાર્યક્રમમાં વણીને ખુબજ સુંદર કાર્યક્રમ રજુ કર્યો તે માટે સહુ પ્રસ્થિત મહાનુભાવોનો અને સાથીઓનો આભાર. . શ્રી સુરેશમામા મામી, માનનીય પ્રતાપભાઈ, રમાબેન, મનીષાબેન અને નરેન્દ્રભાઈ જેવા મહાનુભાવોના સહકાર અને પ્રોત્સાહન વગર તેમજ રઘુભાઇ, કલ્પનાબેન, રાજેશભાઈ વગેરે પ્રેણનાપૂરક કાર્યકર્તાઓ વગર શક્યજ નથી અને તેમને અંતરથી બે એરિયાના બધાજ ગુજરાતીઓ વતી ખુબ ખુબ આભાર. ગુજરાત ગૌરવ દિવસ નિમિતે જે કાર્યક્રમ શ્રોતાઓ સમક્ષ પેશ કરવામાં આવે છે તેનો મોટો જશ હું પ્રજ્ઞાબેન દાદભાવાળા ને આપું છું. 

તેમણે કેટલાયનો ભારત સુધી સંપર્ક સાધી ને આ કાર્યક્રમ માટે માહિતી અને માર્ગદર્શન મેળવ્યું છે. તેમાં ખાસ આભાર આપીએ શ્રી ચંદ્રકાન્તભાઈ શાહને (જે “માસ્ટર ફૂલમણિ” ના લેખક છે અને આ કાર્યક્રમ માટે સ્ક્રીપટ સાથે તેમના જુના ગીતો રજુ કરવાની પરવાનગી સાથે ખુબ સહકાર આપ્યો), વિનયકાન્તભાઈ દ્વિવેદીને (જે જૂની રંગભૂમિના ચેતન સ્વરૂપ નાટ્ય મહર્ષિ કવિશ્રી પ્રભુલાલભાઈ દ્વિવેદીના દીકરા છે અને તેમણે પ્રજ્ઞાબેન જોડે પોતે જોયેલ જૂની રંગભૂમિ ના સંભારણા તાજા કરીને માર્ગદર્શન આપ્યું) અને ઉત્કર્ષભાઈ મજમુદાર (જેમણે પ્રજ્ઞાબેનને પોતાના અનુભવનો નિચોડ કરીને ખુબ માર્ગદર્શન આપ્યું). પ્રજ્ઞાબેને સુકાન તો સાંભળ્યું પણ છેટ ભારત થી કેલિફોર્નિયા સુધી તેમને ઘણા મહાનુભાવો એ વિવિધ પ્રકારનો સાથ આપ્યો અને તેનું પરિણામ આ બે એરિયામાં જૂની રંગભૂમિ તાજી કરીને બનેલો શ્રેષ્ઠ કાર્યક્રમ.

આ વર્ષે તેમણે અથાગ મહેનત થી અને બે એરિયાના કુશળ કલાકારોની મદદ થી જૂની રંગભૂમિના નાટક અને કલાકારોને જીવંત કર્યા અને પ્રેક્ષકોને મનોરંજન સાથે ગુજરાતી રંગભૂમિનો ઇતિહાસ પીરસ્યો. પ્રજ્ઞાબેન ની મહેનત ને લીધે દર વર્ષે ગુજરાત ગૌરવ દિવસે ગુજરાતી સાહિત્ય અને કલા ની નવી સમજણ બે એરિયાના પ્રેક્ષકો ને મળે છે.

તમને ખબર છે કે ગુજરાતી નાટ્ય પ્રવૃત્તિ શરુ કરવાનો જશ મુંબઈ ના પારસીઓને જાય છે? દર્શનાબેન ભૂત્તા શુક્લા અને નરેન્દ્રભાઈ શુક્લા એ પારસી યુગલ તરીકે પારસી રંગમંચ વિષે વાતો કરી તે સાંભળતા લોકો હસી હસીને ઢગલા થઇ ગયા. 1853 માં દાદાભાઈ નવરોજીના આશીર્વાદથી ફરામજી ગુસ્તાદજી દલાલ ના સંચાલન હેઠળ પારસી નાટક મંડળી સ્થપાઈ અને “રુસ્તમ સોહરાબ” નામનું પહેલું નાટક રજુ કરવામાં આવેલ તેમાં રુસ્તમ ના પાત્ર એ અસલી ઘોડા પાર એન્ટ્રી મારેલ।

જૂની રંગભૂમિના નાટકો જ નહિ પણ તેના ગીતો પણ ખુબ પ્રચલિત થઇ ગયેલા અને પ્રેક્ષકો તેમને મહિનાઓ સુધી ગણગણતા. માધવીબેન અને પ્રજ્ઞાબેને જૂની રંગભૂમિની મજાની વાતો ભપકા અને રમૂજ થી પ્રસ્તુત કરી અને સાથે સાથે માધવીબેન અને અસીમભાઈએ તેના ગીતો પીરસીને પ્રેક્ષકોના મન જીતી લીધા.1944 ના સાલ માં “વીર પસલી” નામનું નાટક ભજવાયું ત્યારે લોકો એ નાટક પાછળ ઘેલા થઇ ગયા હતા. મુંબઈ થી વડોદરામાં એ નાટક જોવા માટેની સ્પેશ્યલ ટ્રેન દોડતી જેના ડબ્બા ઉપર નાટક નું નામ લખવામાં આવતું. અચલભાઈ અને આનલબેન અંજારિયા એ નાટકનું  સુંદર ગીત “પ્રેમીને પ્રેમી કોઈ પૂછે કે નયનોમાં શું છે, તું છે” ભજવીને પ્રસ્તુત કર્યું.

બાળક જયશંકર નો નાટક પ્રત્યેનો અત્યંત પ્રેમ જોઈને એક પારસી નાટક કંપનીના દાદાભાઈ ઠુઠ્ઠી નામના શેઠે જયશંકરના માતા પિતા સામે પ્રસ્તાવ મુક્તયો કે “તમારો છોકરો મને સોંપી દ્યો। તેનામાં રહેલ હીર હું પારખી ગયો છું અને તેને હું કલાકાર બનાવીશ”. ઊંચી રકમની ઓફર જોઈને આખરે માતા પિતા માની ગયા અને જયશંકર કલકત્તા માટે રવાના થયા. જયશંકર જી એ આગળ વધીને “સુંદરી” નામે ગુજરાતી રંગભૂમિ ઉપર સ્ત્રી પાત્રો ભજવીને ગરવી ગુજરાતણને રંગભૂમિ ઉપર એટલી સુંદર રીતે સજીવ કરી કે તેમના સ્ત્રી પાત્ર પાછળ પ્રેક્ષકો પાગલ થઇ જતા. તેવાજ પાગલ બે એરિયાના પ્રેક્ષકો ICC માં અમરીશ દામાણી ના સ્ત્રી પાત્ર ઉપર થઇ ગયા. તેમના સ્ત્રી જેવાજ હાવભાવ, કપડાંની ઢબ અને લહેકાઓ અને નખરા જોઈને કોઈ એક પળ પણ હાસ્યને રોકી શકે નહિ. આફ્રિન!!

સાલ 1927 માં ભજવાયેલ “વલ્લભીપતી” નામના નાટક નું સુંદર અતિ લોકપ્રિય અને મીઠી સ્ત્રીહઠ દર્શાવતું ગીત  “ઝટ જાઓ ચંદનહાર લાઓ, ઘૂંઘટ નહિ ખોલું હું” જયારે પ્રજ્ઞાબેન દાદભાવાળાએ ખુબ નખરા સાથે ઘૂંઘટ ઓઢીને નરેન્દ્રભાઈ શાહ સાથે ભજવ્યું ત્યારે દરેક પ્રેક્ષકો તે ગીત ગણગણવા લાગ્યા. હેતેઅલબેન બ્રહ્મભટે “નાગરવેલયો રોપાવ તારા રાજ મહેલોમાં” અને માધવીબેન મહેતાએ “મીઠા લાગ્યા આજના ઉજાગરા” અને ગીતાબેન અને સુભાષભાઈ ભટ્ટે “સાયબો મારો ગુલાબનો છોડ, હું તો વેલી લવંગની” ભજવ્યા ત્યારે એમ થયું કે જાણે ગુજરાતી સંગીતનો લ્હાવો લેતાજ રહીએ। ને ગરબો ગવાયો ત્યારે તો ગુજરાતણ બેઠી જ કેમ રહી શકે?

તમે જો આ પ્રસંગ કોઈ પણ કારણસર બે એરિયા માં હોવા છતાં ચુકી ગયા હો તો મેં તેમાંનો થોડો ઇતિહાસ  વણીને અને થોડા ફોટો મૂકીને અમે માણેલા મધુર દિવસની થોડી ઘણી મીઠી ક્ષણોને અહીં પ્રસ્તુત કરી છે. ફરી ફરીને હું ભલામણ કરીશ કે તમે આપણા એકદમ વ્યસ્ત બે એરિયા માં કોઈપણ પ્રસંગ ચુકો તો પણ બની શકે તો ક્યારેય ગુજરાત ગૌરવ દિવસ નો પ્રસંગ ચુકતા નહિ. અને પ્રજ્ઞાબેન આયોજન કરે છે ત્યાં સુધી તો નહીંજ ચુકતા. I am Pragnaben Dadhbhawala’s shameless fan.  એમનું ગુજરાતી ભાષા અને સાહિત્ય માટેનું સમર્પણ, તેમની વિવિધ કલા અને તે ઉપરાંત કળાની પરખ અને વિવિધ કલાકારોને એક છત્ર નીચે ભેગા કરીને દરેકની કુશળતાને યૌગ્ય રીતે  પેશ કરીને દર્શાવવાની અને તે બધામાં પ્રેક્ષકોના મનોરંજન માં તલભરની કમી ન રહે તે રીતે સુંદર કાર્યક્રમ નું આયોજન કરવાનું તે તેમની કુશળતા ઉપર હું આફ્રિન છું.

“ગોરી રાધા ને કાળો કાન” – પ્રતિલિપિ વાર્તાસ્પર્ધા: Gujarati Short Story

પ્રતિલિપિ વાર્તા સ્પર્ધા નો વિષય છે ગોરી રાધા ને કાળો કાન. નીચેની વાર્તા તેમાં દાખલ કરેલ છે. તમારા અભિપ્રાય જાણવા માટે આતુર છું. ગમે તો blog ઉપર five star નું રેટિંગ આપી શકો છો.

“ગોરી રાધા ને કાળો કાન” – પ્રતિલિપિ વાર્તાસ્પર્ધા
  સમર્પિત કરનાર – દર્શના વરિયા નાડકર્ણી
Blog: www.darshanavnadkarni.wordpress.com

નમણી નાજુક અને ગોરી રાધાને પહેલેથીજ ભણવામાં ખુબ રસ હતો. તેમજ તેને જર્નાલિઝમ અને સિવિલ રાઇટ્સ માં પણ ખુબ રસ હતો. કેલિફોર્નિયામાં મોટી થયેલી રાધા નિશાળમાં હંમેશા પ્રમુખ સ્થાન ધરાવતી। નિશાળની સમાચાર પત્રિકાની સંપાદક બનેલ અને દેશને અને સમાજને લગતા ચર્ચાસ્પદ વિષયો ઉપર વિશ્લેષણ આપતી। તેણે  સ્ટુડન્ટ યુનિયન નું  પ્રમુખપદ પણ ધારણ કરેલ। રાધાના મમ્મી પપ્પા સુરત પાસેના નાના ગામ માંથી રાધાની માસી ના સ્પોન્સરશિપ ઉપર કેલિફોર્નિયા આવ્યા અને મોટેલ માં કામ શરુ કરેલ ત્યારથી તેઓએ એકજ લક્ષ્ય રાખેલ કે રાધા અને તેના ભાઈ ગોવિંદ ને ખુબ ભણવાની તક અને બધી સુવિધા આપવી। રાધાથી દોઢ વર્ષજ નાનો ગોવિંદ રાધા જેમ જ ભણવામાં હોંશિયાર પણ રાધા કરતા ઘણો કહ્યાગરો। રાધા દરેક બાબતમાં જુદી દ્રષ્ટિ ગોતે અને વાતે વાતે ચર્ચામાં ઉતરે જયારે ગોવિંદ નું ધ્યાન માત્ર ભણવા ઉપર. ગોવિંદ ને વિજ્ઞાન અને એન્જિનિરીંગ માં રસ. બંને સારા માર્ક થી પાસ થયા પછી બંને આગળ ભણશે તે તો નક્કીજ હતું પણ કઈ તરફ વળશે તેના ઉપર તેઓના કઝીનો ઘણી ચર્ચા કરતા। ગોવિંદને મેડિસિન માં પણ રસ હતો અને એન્જિનિરીંગ માં પણ તેટલોજ રસ હતો. જયારે રાધાતો વહેલી કે મોડી પોલિટિક્સ માંજ ઝંપલાવશે તેવું લાગતું હતું।

પણ પોલિટિક્સ ને બદલે રાધાએ અમેરિકાની સૌથી ઉત્તમ લો કોલેજ યેલ માં ભણવાનું નિરધાર્યું। તેને સિવિલ રાઇટ્સ લો પ્રેકટીસ કરવામાં રસ હતો. કોલેજ માં પહેલા વર્ષમાં ઇન્ટર્નશિપ કરતા જ તેને પહેલો મોકો મળ્યો પ્રેસિડન્ટ ટ્રમ્પ ના ઇમિગ્રેશન કાયદા નીચે ફસાયેલા નિર્દોષ લોકોની મદદ કરવાનો। ત્યાં કામ કરતી વખતે તેની શામ સાથે ઓળખાણ થઇ. શામ પણ રાધા જેટલોજ પ્રતિબદ્ધ હતો. પણ રાધા જેટલી જલ્દી ઉશ્કેરાય જાય તેટલોજ શામ શાંતિથી વિચારીને નિવારણ કાઢે। શરૂઆત માં રાધા શામ ની શાંતતા ઉપર ચિડાઈ જતી. ધીમે ધીમે બંને વચ્ચે પ્રેમ જાગ્યો અને એ પછી પણ રાધા શામ ને ક્યારેક ચીડવતી કે શામ તને દુનિયાની અસમાનતા અને ભેદભાવ જોઈને ગુસ્સો ક્યારે આવશે? પણ લો કોલેજ ના ચાર વર્ષ પતવા આવ્યા ત્યાં સુધીમાં રાધાએ જોયું કે જે કામ સહેલાઈથી અને શાંતિથી શામ પતાવી શકે છે તેવું ભાગ્યેજ બીજા કોઈ કરી શકે. ધીમે ધીમે રાધાને શામ ઉપર પ્રેમજ નહિ માન થવા લાગ્યું।

ઘણા વર્ષોનો બંને નો ગહેરો પ્રેમ હતો પરંતુ શામ ને ઘરે લઇ જવાની રાધાની હિમ્મત જ નતી. શામ નું કુટુંબ મિસિસિપી માં રહેતું હતું અને શામ સાથે રાધા તેની ઘરે તે બે વખત જઈ આવેલ। શામ ની મોમ ને મળીને રાધા તાજ્જુબ થઇ ગયેલ। તે મિસિસિપીમાં સિવિલ રાઇટ્સ લો પ્રેકટીસ કરતી હતી અને લો સરકલ્સ માં તેનું ખુબજ મોટું નામ હતું। શામ તેની પોતાની પરિપૂર્ણતાની બધીજ ક્રેડિટ તેની મોમ ને દેતો। નાની ઉંમરમાં તેના ડેડ નું અવસાન થતા બધી જવાબદારી તેની મોમ ઉપર આવેલ અને તેણે શામ અને તેની બહેન રીટા ને મોટા કરેલ। શામ ના ગ્રેજ્યુએશન ઉપર શામ ની મોમ, તેની બહેન, તેની નાની, દાદી, આંટી, અંકલ અને તેના બે કઝીન આવેલ અને બધા રાધાને મળીને ખુબ ખુશ થયેલ। બીજા વર્ષે રાધાનું ગ્રેજ્યુએશન હતું અને તેના મમ્મી પપ્પા અને ગોવિંદ અને માસી આવેલ। ગ્રેજ્યુએશન પાર્ટીમાં રાધાએ બધા મિત્રોની સાથે શામ ને બોલાવેલ અને તેણે જોયું કે શામ ખુબ નિખાલસતાથી તેના કુટુંબીજનો જોડે વાત કરતો હતો અને તેઓને નાની નાની મદદ પણ કરતો હતો. છતાં પણ રાધાની હિમ્મત ન ચાલી કે તેઓને તેના પ્રણય ની વાત કરે. શામ શાંત સ્વભાવ નો હતો અને જાણતો હતો કે સમય થશે ત્યારે રાધા વાત તો કરશેજ। પણ રાધા ને ઘણી વખત બીક લાગતી કે શામ ની ધીરજ ખૂટી જશે.

શામ ને વૉશિન્ગટન ડી સી ની ઉચ્ચ  લો ફર્મ માં ખુબ સારી નોકરી મળી અને બંને રાધા માટે પણ ત્યાંજ નોકરી ની તપાસ કરતા હતા તેવામાં એક કરુણ  બનાવ બન્યો। રાધાના ભાઈ ગોવિંદ ને કેન્સર નો હુમલો થયો. રાધાએ તુરંતજ કેલિફોર્નિયા માં તેના મમ્મી પપ્પા અને ભાઈ પાસે જ નોકરી શોધવાનો નિર્યણ કર્યો। જોકે નોકરી મળતા અને કેલિફોર્નિયા શિફ્ટ થતા થોડો સમય ગયો. શામ પણ નોકરી બદલીને  કેલિફોર્નિયા આવવા માટે તૈયાર હતો પણ રાધાએ ના કહી. ગોવિંદને થોડી સારવાર અને કેમોથેરાપી પછી બોન મેરો ટ્રાન્સપ્લાન્ટ ની જરૂર પડી. જે બધા મેરો ડોનેટ કરવા તૈયાર હતા તે કોઈનું તેની સાથે મેચ આવતું નહિ હોવાથી બધા ખુબજ બેચેની માં હતા.

રાધાને શિફ્ટ થઇ અને આવ્યાને અઠવાડિયું જ થયું હતું તેવામાં એક દિવસ ઘંટડી વાગી અને રાધાની મમ્મીએ દરવાજો ખોલ્યો તો બહાર શામ ઉભો હતો. તેઓ પહેલા ઓળખી ન શક્યા અને શામે  ઓળખાણ આપી હું રાધાનો મિત્ર શામ. તેની મમ્મી કહે બેટા  અંદર આવ અને રાધાને જઈને કહે રાધા આ સમયે તારો મિત્ર શામ કેમ અહીં આવ્યો છે? રાધાને ફાળ પડી કે શામ ની ધીરજ નો અંત આવ્યો હશે તેથી જ કઈ પણ બોલ્યા વગર તે સીધો ઘરે આવી ચડ્યો। તે બહાર આવીને શામ ને પૂછે તે પહેલાજ શામ બોલ્યો રાધા તારા ભાઈને મેરો ની જરૂર છે તો હું ડોનેટ કરવા માટે આજેજ ફ્લાઇટ લઈને આવ્યો છું. રાધા ના મમ્મી પપ્પા તાકી રહ્યા। બીજા દિવસે ડોક્ટર ની એપોઇન્ટમેન્ટ લઈને ગયા તો બરોબર મેચ આવ્યું અને મૅરોના ડોનેશન ની કાર્યવાહી શરુ થઇ.

ડોનેશન પત્યા પછી જુદા જુદા રૂમમાં ગોવિંદ અને શામ રિકવર થતા હતા. શામની ખબર પૂછી અને રાધા ગોવિંદ પાસે પહોંચી। તેના મમ્મી પપ્પા કેન્ટીન માં ગયા. ગોવિંદ ગળગળો થઇ અને રાધાને કહેવા લાગ્યો કે તે શામ નો  ખુબજ આભારી છે. રાધાની આંખમાં પણ આંસુ આવી ગયા. તે કહે, ગોવિંદ હું તને એક  વાત કહેવા માંગુ છું પણ મમ્મી પપ્પાને કહીશ નહિ. આ શામ મારો મિત્ર જ નહિ પણ મારો પ્રેમી છે અને આ વર્ષે જ મારે તેની જોડે લગ્ન કરવા છે. પણ મમ્મી પપ્પાને આ વાત કેમ કહેવી તેનોજ મને ડર છે. શામ ના ડેડ મેક્સીકન હતા તેથી શામ અતિ કાળો નથી. પણ તેની મોમ આફ્રિકન અમેરિકન છે. અને તને તો ખબર છે કે તે લોકો સાથે આપણા કુટુંબ માં કેટલો પૂર્વગ્રહ છે.

ગોવિંદ કહે – અરે રાધા આટલી હિમ્મત થી તું જીવે છે અને ઉચ્ચ શિક્ષણ અને નામ હાંસલ કરે છે અને જયારે ખરી પરીક્ષા આવી ત્યારે તો તે મિંડુંજ વાળ્યું ને? તું તેના રંગને પ્રેમ કરે છે કે તને માન છે તેના ચારિત્ર તેની માણસાઈ તેની માનવતા અને લાગણીશીલ સ્વભાવ ઉપર? રાધા ક્યે, ગોવિંદ તું તો મમ્મી પપ્પા નો  માનીતો જ રહેવાનો પણ મારી જગ્યાએ તું હોય ને તો તું પણ આ વાત કહેતા ડરે. ગોવિંદ ક્યે, અરે બહેના, મને પણ એક છોકરી પસંદ છે અને માન, ન માન  પણ તે છોકરી મારી સાથે કોર્નેલ માં ભણતી હતી અને તે પણ આફ્રિકન અમેરિકન છે. રાધા ક્યે, તો તે કેમ આ વાત તેઓને જણાવી નથી? ગોવિંદ ક્યે, મેં તો તેઓને ક્યારનું કહ્યું છે. પહેલા થોડા નારાજ થયા પછી તેઓએ સ્વીકારી પણ લીધું છે. તે અઠવાડિયા પહેલાજ અહીં નોકરી લીધી અને આપણે બધા મારા માટે મેરો શોધવા માં વ્યસ્થ હતા અને તારી નવી નોકરી હતી એટલે કહેવાનો સમય ન મળ્યો। પણ તારા આવ્યા પહેલા જ એ આવેલી અને આપણે ત્યાં બે દિવસ રહી. તેને પણ મેરો ડોનેટ કરવો હતો પણ મેચ ન થયો. પણ બે દિવસમાં તેણે બધાને જીતી લીધા છે. અરે આપણા કોલેજ ગયા પછી મમ્મી પપ્પા પણ મસ્ત અને વરણાગી બની ગયા છે.  તેં  સામ ને શામ કરી નાખ્યો છે તેમ પપ્પાએ મેરી ને મીરા બનાવી નાખી છે. તે તો મમ્મીને કહેતા હતા કે, અપના ગોવિંદ હે ગોરા ઔર મીરા તો કાલી। તો મમ્મી ક્યે, ગોવિંદ ભી પ્યારા ઔર મીરા ભી પ્યારી।

હવે કૈક નવું ગીત બનાવશે “ગોરી રાધા ને કાળો શામ, શામ સીધો સાદો ને રાધા જિદ્દી અમારી”. રાધા ગોવિંદ ને ટપલું મારવા ઉઠી પછી બોલી, પહેલા સાજો થઇ જા પછી તારો એક સાથે બદલો લઈશ.

વાર્તાઓ તથા કાવ્યો આ  બ્લોગ ઉપર જરૂર વાંચશો. www.darshanavnadkarni.wordpress.com

 

ટેક્નોલોજી: સમયસકર કે લાઇફસેવર – Technology: TimeSucker or LifeSaver

આ મહિને બેઠક માં તરૂલતાબેન વાર્તા સ્પર્ધા યોજાયેલ છે તેનો વિષય છે – આધુનિક ટેક્નોલોજી। તેવા વિષય માં કલ્પના ઉપર કાબુ કેમ રાખી શકાય? એટલે મેં મગજ ને જ્યાં મન થાય ત્યાં દોડાવ્યું અને તેમાં મેં જે નવી ટેક્નોલોજી આપણા માન્યા માં ન હવે અને આપણને  અજાયબ કરી નાખે તે જોઈ છે, જેના ઉપર કામ થઇ રહ્યું છે તે માહિતી આ વાર્તા માં વણી લીધી છે. તેમજ આજ કાલ અમેરિકા માં રાજકારણ માં જે સર્કસ ચાલી રહ્યું છે તેને પણ નીચેની વાર્તામાં વણી લીધેલ છે.  બેઠકની વાર્તા માં શબ્દોની મર્યાદાને અનુસરીને ટૂંકાવીને અંત આણ્યો છે અને અહીં લંબાવીને ને અંત બદલવામાં આવ્યો છે. બેઠકની વાર્તા શબ્દોના સર્જન બ્લોગ માં મુકવા માટે મોકલી આપી છે. બીજી વાર્તાઓ શબ્દોના સર્જન www.shabdonusarjan.wordress.com  બ્લોગ ઉપર જરૂર વાંચશો.

**********************************************************************

બકેટ લિસ્ટ

લગ્ન પછી  વિદેશ આવીને સોનાલી પણ બકેટ લિસ્ટ એટલે અંતિમ ઇચ્છાનો વિચાર કરતી થઇ ગયેલ. હજી તો તેની અને સોહમ ની ઉમર નાની હતી પણ નાની ઉમર માં પણ સોહમે તેના કામમાં  નામના મેળવેલ અને તેના કામમાં ખુબજ વ્યસ્ત રહેતો. સોહમ ને ગુગલ માં ખુબજ સારી નોકરી હતી અને તેને ઘણા એવોર્ડ્સ અને પ્રોમોશન પ્રાપ્ત કરેલા. ગૂગલની નવી બારાખડી કમ્પની માં પણ તેનો હાથ હતો. તે સોનાલીને કહેતો કે હજી બે પ્રોમોશન વધુ હાસિલ થાય અને ડિરેક્ટર બને પછી છોકરા માટે નો વિચાર કરશે। સોહમ એટલો હોશિયાર હતો કે હંમેશા તે નવી ટેક્નોલોજી ના વિચાર માં રહેતો. સોનાલી ને ક્યારેક કંટાળો આવતો પણ તેની ઝંખના છોકરા માટે નતી. સોનાલીને પણ સારી નોકરી હતી પણ તે નોકરી પાછળ પણ પાગલ નતી. સોનાલીને તો છોકરા બનાવ્યા પહેલા દુનિયા ફરી લેવાની તાલાવેલી હતી.સોહમ વેકેશન માટે મંજુર રહેતો પણ તે સોનાલી ને કહેતો કે વૅકેશન નાનું અને પૂરું પ્લાન કરેલું હોવું જોઈએ અને દરેક જગ્યાએ વાઇ-ફાઈ જોઈએ તેથી તે તેની ટિમ ના સંપર્ક માં રહી શકે.

પરંતુ સોનાલી ના બકેટ લિસ્ટ માં બીજીજ પ્રકાર ના વૅકેશન પડઘા પડતા. તે સહેલીઓને કેતી કે મારે તો એકવાર સોહમ ને એક યુનિક, એકસોટીક વેકેશન ઉપર લઇ જવો છે જ્યાં તે ફોન અને લેપટોપ મૂકીને વેકેશન માં મશગુલ થઇ જાય. તે વિચાર કરતી કે યુરોપ ની બદલે કોઈ નવી જગા ગોતવી જોઈએ. ક્યારેક ગુગલ માં શોધ કરતી આફ્રિકા ની સફારી ઉપર જવાની, ક્યારેક  આઇસલેન્ડ માં ગ્લેસિયર જોવા જવાનો વિચાર આવતો અને ક્યારેક કેવ ડાઇવિંગ માં જવાનો વિચાર આવતો અને છેલ્લે બંને યુરોપ ફરી આવતા. એક વાર તેની સહેલી એ તેને નવાજ વૅકેશન ની માહિતી મોકલી. સોનાલી વિચાર માં પડી ગઈ.

સોહમ ની સાથે જોન ફર્નાન્ડેઝ કામ કરતો।  જોન અને તેની પત્ની જયશ્રી મૂળ કેરેલાના વતની  હતા. જોન પણ સોહમ જેવોજ કુશળ હતો અને તાજેતરમાં તેને પ્રોમોશન મળેલું.  તે સેલિબ્રેટ કરવા સોહમે તેને આમંત્રણ આપેલ. જયશ્રી અને સોનાલીની પણ સારી મૈત્રી જામતી અને બંને કપલ સાથે નાની ટુર પણ કરી આવેલ. સોનાલીએ જયશ્રીને નવા વૅકેશન ની વાત કરી. જયશ્રી એ માહિતી  વાંચી અને તે ક્યે આ વૅકેશન તો જોન ને પણ ગમશે. તેણે જોન ને માહિતી બતાવી. વાત સાંભળીને સોહમ તો તુરંત બોલ્યો આપણને આવા વૅકેશન માં રસ નથી. પણ જોન માહિતી વાંચવા લાગ્યો. જયશ્રી અને સોનાલી રસોડામાં થોડું સફાઈ કરીને પાઈનેપલ  બાસુંદી લઈને આવ્યા ત્યાં સુધીમાં તો જોને સોહમ ને સમજાવી લીધો. તેણે સોહમ ને કહ્યું અરે યાર આ વૅકેશન તો આપણા બોસ ને પણ ગમશે. તને તો ખબર જ છે કે ગુગલ અવાર નવાર આપણને ટેક્નોલોજી બંધ કરીને સર્જનાત્મક વિચારસરણી વિકસાવવા માટે પ્રોત્સાહન આપે છે અને તે માટે વૅકેશન લેવા ની પણ છૂટ છે. સોહમ ને હવે આ વૅકેશન નો આઈડિયા વધારે ને વધારે ગમવા લાગ્યો.  

તેઓ લગભગ એક સાથે તેમની પત્નીઓને સંબોધીને બોલ્યા “પણ તમને આ વૅકેશન ગમશે? ત્યાં માત્ર ત્રણ જોડી કપડા જ લઇ જવાના છે અને બધુજ કામ આપણે જાતે કરવાનું છે”. સોનાલી ક્યે “ગમશે જ ને, આ તો એક સાહસિક એડવેન્ચર છે”. બે મહિના બાદ થોડા ઉત્સાહ ની સાથે અને થોડા ગભરાટ સાથે ચારેય વૅકેશન ઉપર નીકળ્યા. સાન ફ્રાન્સિસકો થી સેઉલ, સાઉથ કોરિયા પહોંચ્યા અને ત્યાંથી એક નાના પ્લેન માં જિનડો નામના ટાપુ ઉપર પહોંચ્યા ત્યારે ખરી દુનિયા થી જોજનો દૂર પહોંચી ગયા હોય તેમ લાગ્યું. ત્યાં થી એક નાના હેલિકોપ્ટર માં તે ચાર અને બીજા નવ જાણ જોડાઈને ગોટો નામના ટાપુ માટે રવાના થયા. પણ તે પહેલા બધાની બેગ ની બારીકાઈથી ચકાસણી થઇ. ત્રણ જોડી કપડાં અને દવા અને એક બ્રશ અને એક પેસ્ટ લઇ જવાની જ પરવાનગી હતી. બીજું કંઈપણ લોકો લાવેલ તે ત્યાં લઇ અને લોકર માં મુકવામાં આવ્યું. લેપટોપ અને ફોન કે બીજા કોઈજ આધુનિક ચીજો ન લાવવાની પહેલે થી જ ચોખ્ખી ભલામણ કરેલી. છતાં એક ચાઇનીસ સ્ત્રી જિનશુ વાંચવા માટે કિન્ડલ લાવેલ તે પણ જપ્ત કરીને લોકર માં મુકવામાં આવ્યું.

કુદરત માં વસવાટ

ગોટો ટાપુ ઉપર નાની જગ્યા ઉપર પ્લેન ઉતર્યું ત્યારે આબોહવા સુંદર હતી અને બધા ખુશ હતા. ટાપુ ઉપર પંદર લોકો ની ટોળીએ આવકાર આપ્યો અને હેલિકોપ્ટર પાછું વળ્યું. આખા ટાપુ ઉપર માત્ર કમ્પની ના પંદર કાર્યકર્તાઓ અને તેર ટુરિસ્ટ મળીને 28 લોકો જ હતા. સૌ પ્રથમ જમવાનું પીરસાયું। ઝાડ ના થડ ની બેન્ચ  અને તેવાજ ટેબલ ઉપર દરિયાની ના મોજા ને માણતા બધા જમ્યા અને રસોઈ નો સ્વાદ કઈ ઔર જ હતો. સૌને પોતાના સાદા રૂમ માં આરામ માટે થોડો સમય અપાયો અને પછી બે કલાક નું લેક્ચર હતું. તેમાં બધા સલાહ સૂચનો અપાયા। દરરોજ 5 વાગે ઉઠવાની ઘંટડી વાગે ત્યારે જેની નક્કી કરેલી ફરજ હોય તેઓને ચા પાણી તૈયાર કરવાના. સાથે લાવેલ દાંત સાફ કરવા નું બ્રશ વાપરી શકાય પણ બપોર ના લેક્ચર માં કુદરતી સાધન વાપરી શકાય તે બતાવવામાં આવશે તેમ કહેવાયું. સોનાલી સોહમ ને ક્યે “એ તો આપણું દાતણ, વળી બીજું શું”. ચા પાણી પતાવીને બધાએ પોતાની ડ્યૂટી પ્રમાણે પહોંચી જવાનું.

નીચે પ્રમાણે સૂચનો અપાયા. થોડા લોકો ને ખેતી વાડી માં પંહોંચવાનું, જે માંસાહારી હોય તેમાના થોડા ને ફિશિંગ માટે જવાનું અને થોડાને રસોઈ ની જવાબદારી. રસોઈ ઉપર જેની ડ્યૂટી હોય તેણે બે પ્રકારનું પોતના દેશનું માંસાહારી અને શાકાહારી ખાવાનું બનાવવાનું.  લગભગ 10 વાગે ચા અને નાસ્તો જ્યાં ડ્યૂટી હોય ત્યાં તેઓ પહોંચાડી આપશે. હમણાં ઉનાળા નો સમય હતો એટલે એક વાગે બધા જમવા આવે પછી પાછા કામ માટે જવાનું નતું। લંચ પતાવીને થોડો આરામ કર્યા બાદ 2-3 અને 3-4 અને પછી 4:30-5:30 એમ ત્રણ કલાસ માટે હાજર થવાનું.  જેની ડીનર ડ્યૂટી હોય તે છેલો ક્લાસ છોડી ને ડીનર ની તૈયારી કરે. ક્લાસ માં વિલ્ડરનેસ્સ લિવિંગ ની બધી તાલીમ આપવામાં આવશે. ખેતી ના શિક્ષણ થી લઇ ને જાતે સાબુ બનાવવા તે પણ શીખવાડવામાં આવશે. સ્ત્રીઓને મેકઅપ લાવવાનો પ્રતિબંધ હતો પરંતુ સૌંદ્રય વધારવા માટે ની કુદરતી વસ્તુઓ દેખાડવામાં આવશે તેમજ જેને રસ હોય તેઓને ઓજાર બનાવવા નું શિક્ષણ મળશે. જયશ્રી બોલી ઉઠી શું કુદરત માં આય શેડો અને દરિયા ની હવામાં માં વાળ બરડ થઇ ગયા છે તે માટે કઈ ઉપાય છે?  શાન સર બોલ્યા જરૂર છે. આજેજ   તમને એક રસદાયક વાત કહું. આ ટાપુ ઉપર થોડા સાપ સિવાય કોઈ હિંસાકારી જાનવર નથી. પણ અહીં ઘણા બકરા છે. આ બકરાઓ આર્ગન ફ્રૂટ ના ઝાડ ઉપર રયે છે તેને તમે જોયાજ હશે. તેઓને આર્ગનના બીયા ખુબ પસંદ છે. પણ તે માત્ર તેની છાલ ખાય છે અને બી થુકી નાખે છે.  તમારી દુનિયા જેને અમે કૃતિમ દુનિયા કહીએ છીએ તેમાં આર્ગન ની મહત્વતા સોના જેટલી વધી ગઈ છે. તે આર્ગન બીયા આપણે વીણવા જઈશું. આર્ગન બીયા નું તેલ કાઢીને માથામાં નાખો તો વાળ એકદમ સુંદર બની જશે. આર્ગન નો સાબુ બનાવી વાપરતા ત્વચા માં ચમકાટ વધશે અને તેનો ખાવામાં વપરાશ કરતા ડાયાબિટીસ ની તકલીફ ઓછી થાય છે. તેમજ ટાપુની દક્ષિણ માં સુંદર પથ્થરો છે તે અમુક ધાતુ ને લીધે  નીલા, લાલ લીલા અને પીળા રંગ નો ચમકાટ કરે છે. તે પથ્થરો ને ઘસી ને તેનો પાવડર બનાવી ને તમે આઈ શેડો અને બ્લશ ની જેમ વાપરો તો સુંદર મેકઅપ બને છે અને ત્વચા માટે હાનિકારક પણ નથી.

 

 

આમ તેઓનો સમય પસાર થવા લાગ્યો. સાંજના જયારે કઈ ડ્યૂટી ન હોય ત્યારે સોહમ અને જોન ટાપુ ની લટારે નીકળતા અને કઈ નવી ટેક્નોલોજી કેમ કામ આવે તેની વાતો કરતા. જોત જોતામાં 14 દિવસ નીકળી ગયા અને પાછા ફરવાનો દિવસ આવી ગયો. દુનિયાના વિવિધ દેશ માં થી આવેલ લોકો વચ્ચે મૈત્રી અને આત્મીયતા ગાઢ બની ગઈ હતી.  તેઓએ ઇમેઇલ ની અદલબદલ કરી, વૉટ્સ એપ અને ફેસબુક દ્વારા સંપર્ક માં રહેવાના કરાર કર્યા, અને ફોટા એકબીજાને મોકલવાના વચનો આપ્યા. જવાના દિવસે બધા આગલી રાતે વ્યવસ્થિત ધોયેલા કપડાં પહેરી ને આતુરતાથી તૈયાર થઇ ગયા અને વિમાન ની રાહ જોવા લાગ્યા. પણ વિમાન આવ્યુજ નહિ. રાહ જોતા જોતા કલાકો નીકળી ગયા. શાન સર તેમના તાળા ચાવી લઇ માત્ર એક નાનું સ્ટોરેજ સ્ટ્રક્ચર હતું તે ખોલવા ગયા. તેમાં કટોકટીમાં કામ આવે તેવી બે ચાર વસ્તુઓમાં એક જૂનો સેલ ફોન હતો તે બહાર કાઢ્યો। દર બે અઠવાડિયે તેઓ સ્ટોરેજ માં જઈને સોલાર ચાર્જર દ્વારા ચાર્જ કરી આવતા. તે ફોન લઈને તેઓ તેમની કંપની ના હેડ ક્વૉર્ટર માં ફોન જોડવા લાગ્યા. કલાકોની મહેનત પછી પણ કોઈએ તેમનો ફોન ઉપાડ્યો નહિ. બધા કહેવા લાગ્યા કે બીજા કોઈને ફોન જોડો ત્યારે તેઓને ખબર પડી કે ટાપુ ઉપર એકજ લાઈફ લાઈન હતી અને કોલ કરવાની સુવિધા માત્ર હેડ ક્વોર્ટર જોડે હતી.

હતાશ થયા વગર રોજ રાત દિવસ બધા ફોન કરવાની કોશિશ કરતા પણ કોઈ જવાબ મળતો નહિ. જિનશુ ના વર શુજીને એક નવી વાત કરી. તે ક્યે આવતા પહેલા જ તેણે કોઈ નવી વાત વાંચેલી કે આવતા એક મહિના ની અંદર 70 ટકા જેટલી દુનિયા નાશ પામવાની છે. ઓસ્ટ્રેલિયા થી આવેલ રોબર્ટ તુરંત બોલ્યો, અરે શુજિન તું આવી વાત કરે છે?  ધર્મ ની આવી આગાહી માં તારા જેવો મોટો વિજ્ઞાની કેમ વિશ્વાસ રાખી શકે? શુજિન ક્યે અરે મેટ આ કોઈ ધર્મ ની આગાહી ની વાત નથી. આ વસ્તુ મેં વિજ્ઞાની આર્ટિકલ માં વાંચેલ કે અમુક મિટિઓર દુનિયા ને ભટકાવાના છે અને તેના કારણે દુનિયા માં પૂર આવશે અને મોટા ધરતીકંપ થશે અને મોટી તારાજી સર્જાવાની શક્યતા છે અને મોટા ભાગની દુનિયા નાશ પણ થઇ શકે. બીજા ઘણા મોટા મોટા વૈજ્ઞાનિકોએ આ વાત હસી કાઢેલી. પણ હવે મને એ શક્યતા લાગે છે.

ટેક્નોલોજી વગરનું જીવન

હવે તે પછીના 16 વર્ષના ગાળા માં શું બન્યું તે બધી માંડીને વાત બીજી વખત કહીશ।  પણ વાત આગળ વધારીએ તો ટૂંક માં કહેવાનું કે દસ મહિના પછી સોહમ અને સોનાલી ને ત્યાં દરિયા કિનારે સાગર નામના દીકરાનો જન્મ થયો. લગભગ તેજ સમયે શુજિન અને જિનશુ ને ત્યાં નાશુજી નામનો દીકરો જન્મ્યો. લગભગ બાર મહિના પછી ઓસ્ટ્રેલિયન રોબર્ટ અને બ્રાઝીલ થી એકલી આવેલ શાના ને ત્યાં દીકરી નો જન્મ થયો અને તેમ જેનરેશન આગળ ચાલ્યું. તેમને વિલ્ડરનેસ માં રહેવાની રહેણી કેહણી ઉપરાંત વડીલો અંગ્રેજી, ઇતિહાસ, ભૂગોળ, વિજ્ઞાન અને ગણિત ના કલાસ માં ભણાવવા લાગ્યા.  જોન એક વખત ફિશિંગ માટે ગયેલો અને લપસીને પાણી માં પડ્યો અને મોટા દરિયાઈ મોજામાં તણાય ગયો. બીજા બે જણાએ હોડી બનાવી આગળ દુનિયા નો સંપર્ક કરવા નીકળ્યા અને મોટા દરિયાઈ મોજાને કારણે તણાય ગયા અને પછી કોઈએ જવાની વાત વધુ વિચારી નહિ.  

શાન સર ના સ્ટોરેજ માં થી થોડા ઓજારો મળ્યા અને કુદરતી રીતે કપડાં અને બીજી જરૂરી વસ્તુઓ બનાવતા શીખ્યા. જરૂરિયાતની વસ્તુઓ બનાવવાની કળા ખીલી કે પછી જરૂરિયાતો ઓછી થઇ ગઈ પણ જિંદગી આગળ ચાલવા લાગી. માણસ ની આ ખાસિયત છે કે ગમે ત્યાં ગમે તે સંજોગો ને અનુસરીને રહેતા શીખી જાય છે.  પણ જે સમય ચાલ્યો ગયો હોય અથવા જે વસ્તુઓ ન હાસિલ કરી શકે તેને યાદ કરીને નિસાસા પણ નાખ્યા કરે છે. ટેક્નોલોજી બગડી જાય તો બે દિવસ તેને યાદ કરી કરીને રડે છે ને ટેક્નોલોજી હાસિલ થાય ત્યારે ટેક્નોલોજીને બદનામ કરે છે.

જયારે સાગર અને નાશુજી 14 વર્ષના થયા ત્યારે તેમને હોડી બનાવી આગળ દુનિયા જોવાની ઈચ્છા થઇ. તેમણે વડીલોને વાત કરી. પહેલા તો વડીલો એ ચોખ્ખી ના કહી. પણ સાગર નાશુજી અને તેમના થી બે મહિના નાની એમિલી તથા છ મહિના નાની ઇમારા એ મળીને જીદ પકડી. આખરે વડીલોએ મળીને નિર્ણય લીધો કે ચારે છોકરાઓને 10 મહિના ખુબ તાલીમ આપી ને તૈયાર કરવામાં આવશે। દરિયાના મીઠાવાળા પાણી માંથી પીવાનું પાણી કેમ બનાવવું તેનાથી લઈને નાના મોટા ઈલાજ કેમ કરવાના વગેરે ની બધીજ તાલીમ છોકરાઓને મળવા લાગી. અને તે દરમ્યાન બધા મળીને મોટી હોડી બનાવવા લાગ્યા. પહેલા નિર્ણય એવો લેવાયેલો કે રોબર્ટ પણ સાથે જ જવાનો હતો. પરંતુ રોબર્ટ ને થોડી માંદગી આવી અને હોડી માં સંકડાશ વધી જાય નહિ તેથી આખરે ખુબ ઉપદેશ ભલામણ પછી ચારે છોકરાઓ નીકળ્યા.. તેઓને કહેવામાં આવેલ કે કંપાસ પ્રમાણે નજીકનો મોટો ટાપુ  જેજુ છે અને  બીજો ટાપુ  જિનડો છે તે ચાર દિવસ ના અંતરે હોવો જોઈએ. તેઓને મહિના માટેનું ખાવાનું આપેલ પણ કહેવામાં આવેલ કે જો છ દિવસ ની અંદર કોઈ ટાપુ નજરે ન પડે તો પાછા ફરવાનું.

બરાબર સંભાળ રાખવાના વચન સાથે ચારે છોકરાઓ નીકળ્યા. બહુજ શાંતિ થી અને ડહાપણ થી ધીમી ગતિએ જતા લગભગ છઠે દિવસે તેઓને ધરતી દેખાવા લાગી. તેઓ ખુશ થઇ ગયા. જયારે પહોંચ્યા ત્યારે આખી નવીજ પ્રકૃતિ ની દુનિયા જોઈને તાજ્જુબ થઇ ગયા. લોકો પણ તેમને અને તેમના ઢબ વગરના કપડાં વગેરે જોઈને આશ્ચર્ય પામી ગયા. તેઓને તુરંત ત્યાંના મેયર અને પોલીસ મળવા આવ્યા અને તેમને સ્ટેશને લઇ આવ્યા. મેયર એડી અને પોલીસ કમિશનર લીપેન જોડે તેઓની નીચે મુજબ વાત ચાલી.

મેયર એડી: તમે દરિયામાં મુસાફરી કરીને કઈ જગાએથી આવો છો?

એમિલી: અમે ગોટો નામના ટાપુ એથી આવીએ છીએ.

સાગરે માંડીને વાત કરીકે આશરે સોળેક વર્ષ પહેલા તેમના બધાના વડીલો એક્સોટિક વેકેશન માં જવા નીકળેલા અને તેમને પાછા લાવવા માટે પહેલે થી ઠરાવ્યા પ્રમાણે કંપની નું વિમાન આવ્યુજ નહિ. ત્યારથી તેઓ ટાપુ ઉપર ફસાઈ ગયા છે.

મેયર એડી: તમને તો કેમ ખબર હોય પણ એ અરસામાં ખુબ મોટી તારાજી થયેલી.

નાશુજી: અમે તેવું કૈક સાંભળ્યું છે.

મેયર એડી: તમે સાંભળ્યું જ ન હોય. કોઈને ખબર નતી કે આવું કઈ થશે. અમેરિકા માં ટ્રમ્પ નામનો પ્રેસિડેન્ટ હતો તેને નોર્થ કોરિયા ના કિમ જૂન સાથે પર્સનલ બોલાબોલી ટ્વીટર ઉપર થતા કિમ જૂન ને ગુસ્સો આવ્યો અને તે તો પાગલ માણસ હતો.

સાગર: તેના વિષે અમને થોડી વાત કહેવામાં આવેલ.

લીપેન: કિમ જૂને અમેરિકા માં લોસ એન્જલ્સ તરફ મિસાઈલ મોકલી. ટ્રમ્પ ક્યે આવું અમેરિકા સહન નહીંજ કરે. તેણે ન્યુક્લિઅર કોડ દબાવીને નોર્થ કોરિયા માં અટૉમ બૉમ્બ નાખ્યો. નોર્થ કોરિયા તો નાનો ટાપુ હતો અને તે સાઉથ કોરિયા સાથે જોડાયેલ છે. આખો નોર્થ કોરિયા તુરંતજ નાશ પામ્યો અને સાથે સાથે અડધું સાઉથ કોરિયા પણ નાશ પામ્યું. બૉમ્બ ને લીધે દરિયા માં સુનામી જેવી ભરતી આવી અને છેક જાપાન સુધી પાણી ફરી વળ્યું અને કેટલાય ગામ ડૂબી ગયા. તે પછી ટ્રમ્પ ની તો રશિયા સાથે ની વાતો બહાર પડી અને તેને ઇમ્પીચ કરવામાં આવ્યો અને કમલા કરીને મહિલા પ્રેસિડેન્ટ આવી. તે પછી અમેરિકા એ ખુબ મદદ મોકલી અને બધા લોકો નો ગામે ગામે વર્ષો સુધી સંપર્ક સાધવાની કોશિશ બધા કરતા રહ્યા.

એડી: પરંતુ ગોટો ટાપુ ઉપર તો કોઈ માણસો રહેતા હોય તેવી નોંધ ક્યાંય હતીજ નહિ.

દુનિયા માં ટેક્નોલોજી ની પ્રગતિ

સાગર: મારા પપ્પા તો ગુગલ કરીને એક મોટી કૅમ્પની માં કામ કરતા હતા અને તેમના બોસ ને કહીને નીકળેલા.

એડી: ખબર નહિ કેમ તે પ્રમાણે સમાચાર નહિ મળેલ. અને લગભગ બાર વર્ષ પહેલા ગુગલ કંપની બંધ થઇ ગઈ.

સાગર: એવું બને જ નહિ. મારા પપ્પા અમને કહેતા કે ગુગલ દ્વારા બધુજ શોધી શકાય છે.

તેવી બીજી કોઈ કંપની છે જ નહિ.

લીપેન: હવે તો એક બીજી ટેક્નોલોજી કંપની આવી ગઈ છે. તેની સર્વિસ લ્યો ત્યારે તેની ચિપ તમારી આંગળી માં ચામડી નીચે બેસાડી આપે એટલે તમે કોઈ પણ ગેજેટ વગર ગમે ત્યાં ગમે ત્યારે કોઈ પણ વસ્તુ શોધી શકો છો.

ઇમારા ને ટેક્નોલોજી ની વાતોમાં ખુબજ રસ પડતો। એ તુરંત બોલી: એ કેવી રીતે? તમે બતાવશો?

લીપેન: જરૂર. જુઓ હું હવામાં લખું છું કે કોરિયા ના આજુબાજુના ટાપુઓ બતાવો.

લીપેન સામે હવા માં કૈક લખવા લાગ્યા. અને બીજીજ મૅનિટે હવા માં કોરિયા ના ટાપુઓ નજર સામે તરવા લાગ્યા.

તેમણે ગોટો માટે માહિતી માંગી તો ગોટો નો એરિયા, ત્યાંનું હવામાન વગેરે માહિતી આવવા લાગી.

લીપેન: આ નવી કંપની નું નામ છે AirMagic (એરમેજિક)। હવે ફેસબુક કરીને કંપની હતી તે પણ ગઈ અને તેને બદલે બીજી કંપની છે તેની ચિપ વચલી આંગળી માં બેસાડાય છે.

ઇમારા: અમે સાંભળેલ છે કે બધા પાસે ફોન પણ હોય છે અને તુરંત એક બીજાનો સંપર્ક કરી શકાય છે.

એડી: હવે તેવા જુના ફોન ગયા.

ઇમારા: શું ત્રીજી આંગળી માં ફોન ની  ચિપ બેસાડવાની?

લીપેન: આંગળીમાં જ બધું થોડું હોય? તો જેને આંગળી ન હોય તેનું શું થાય? ફોન માટે ની ચિપ તો કાન પાસે બેસાડાય છે. ફોન મળે નહિ, ખોવાય જાય, તમારા કોન્ટેક્ટ અને બધી માહિતી કોકના હાથ માં જાય તેવું સેક્યુરીટી રિસ્ક પણ ખરું. તેને બદલે આ ચિપ કાન બેસાડેલી હોય એટલે તમે બોલો “કોલકારો, Mrs. લીપેન જોડે ફોન જોડ એટલે ફોન લાગે અને તમને કાન માં સંભળાય”. તે કંપની નું નામ છે KolKaro (કોલકરો).

ઇમારા: એ વળી કેવું નામ?

એડી: હવે દુનિયા ગ્લોબલ થઇ ગઈ છે. અને આ નામ ભારત માં એક ભાષા ગુજરાતી બોલાય છે તેમાંથી લેવાયું છે. અમેરિકા માં વસતા ગુજરાતીઓ એ એટલું મોટું દળદાર પુસ્તક બનાવ્યું કે તેની નોંધ ગિનિસ બુક માં કરવામાં આવી. તેથી ગુજરાતી ભાષા માં થી નવી ફોન કંપની નું નામ તેના ઇન્વેન્ટરે કોલકારો રાખું છે.

સાગર: મારા મમ્મી અને પપ્પા પણ મૂળ ગુજરાતના વાતની છે અને તેઓએ મને થોડું થોડું ગુજરાતી પણ શીખવ્યું છે.

એડી: મેં એવું સાંભળેલ કે એકવાર કોઈ ગુજરાતી વિવેચકે જોડણી વગર ગુજરાતીઓ લખે છે તેની ખુબ ટીકા કરેલી. પરંતુ આ ગુજરાતીઓ તો દુનિયા માં મોટી ટેક્નોલોજી ની શોધ કરી ને નામ કમાઈ ચુક્યા છે. લખવાની તો તેમની સાઈડ ની હોબી છે અને તોયે ધીમે ધીમે લખવામાં પાવરધા થઇ ચુક્યા છે. આ મોટા પ્રૌદ્યોગવિજ્ઞાનીઓ દુનિયા માં જેટલી પ્રગતિ કરી રહ્યા છે તેનાથી પા ભાગનું પણ પેલા વિવેચક કરી બતાવે તો આપણે માનીએ.

લીપેન: ગુજરાતીઓ ના સાહિત્ય અને સંગીત ના શોખ ને કારણે અને ગિનિસ બુક ની નોંધ પછી, આખી દુનિયા માં લોકો ગુજરાતીઓને ઓળખતા થયા. અને પાછું કહેવાય છે કે ગુજરાતીઓ જેટલા લખવામાં પાવરધા તેટલાજ છે તેટલાજ ખાવાના પણ શોખીન હોય છે. તેથીજ હમણાં કોઈ ગુજરાતીએ બનાવેલ નવી કમ્પની ખુલી છે તેનું નામ છે JalsaKaro (જલસાકરો). તેની સર્વિસ રાખો તો તેઓ રસોડામાં થ્રિ ડી મશીન મૂકી જાય અને પછી તમે તેમાં રેસીપી પ્રમાણે ઇન્ગ્રીડિઅન્ટ નાખો એટલે તૈયાર રસોઈ બહાર આવે.

એમિલી: આ નવી ટેક્નોલોજીની વાત તો ખુબજ રસદાયક છે પણ હવે અમારા વડીલોનો સંપર્ક જલ્દી કરીએઅને એ પહેલા મારી એક દરખાસ્ત છે. તમે જે કંપની કહી તે ફેસબુક ની જગાએ આવેલ છે તેમાં જોઈ શકાય કે મારી માસી ની કઈ ખબર મળે તો?

ટેક્નોલોજી સમય સકર કે લાઈફ સેવર

લીપેન: ચાલો જોઈએ. અને તે કંપની નું નામ છે સમયસકર। હા એ પણ કોઈ ગુજરાતીએજ બનાવેલ છે અને એનો અર્થ છે સમય નો વિનાશ કરે તે. લોકો ફેસબુક ઉપર રોજ કલાકો ના કલાકો  વેડફી નાખતા. એટલે તેવીજ નવી કમ્પની એ પોતાનું નામ સમયસકર રાખ્યું છે.

સાગર: એટલે કે ટેક્નોલોજી હોય તોયે મોટી સમસ્યા અને ન હોય તોયે મોટી સમસ્યા.

લીપેન: બેટા, એનો અર્થ એવો કે ટેક્નોલોજી ભલે ગમે તે આવે અને ગમે તેટલી પ્રગતિ થાય પણ ટેક્નોલોજીને ક્યાં અને કેટલું મહત્વ આપવું અને ક્યારે માણસાઈ સાચવવાની અને આપણા વ્હાલાઓને મહત્વ આપીને  ટેક્નોલોજી બંધ કરવાની તેનો દોર તો આપણેજ સાંભળવો પડે.  બાકી પ્રગતિને કોઈ રોકી પણ ન શકે અને પ્રગતિ ની જરૂર પણ છે. ફોન લોકર માં મૂકીને 15 દિવસ તમે વેકેશન માણો તેનું પરિણામ આપણે જોઈ લીધું અને તે છતાં પણ વેકેશન પૂરું થાય પછી જિંદગી એની એજ તો તે પણ નકામું.

ટેક્નોલોજી ના ચક્કર ફસાયેલી જ જિંદગી હોય તો તે 15 દિવસ ના વૅકેશનનો  શો અર્થ?  ટેક્નોલોજી બંધ કરીને 15 દિવસ વેકેશન ઉપર જવાની બદલે લોકોએ તે પાઠ ટેક્નોલોજી ભર્યા જીવન માં વણવાનો છે તેથી ટેક્નોલોજી ના ગુલામ થઇ ને રહેવાની બદલે ટેક્નોલોજી ના બોસ થઈને માણસ રહી શકે.

સાગર: તો અંકલ તમે અમને હોડી તૈયાર કરવામાં મદદ કરશો? અમારે તુરંત અમારા વડીલો નો સંપર્ક કરવા માટે પાછા નીકળવાની તૈયારી કરવી પડશે.

લીપેન: મેં તે માટે મેસેજ મોકલી દીધો છે અને ત્રણ હેલિકોપ્ટર તૈયાર છે. ટેક્નોલોજી ને સમયસકર તો ઘણા ગણે છે, પણ આજે આપણા વહાલા જનો સાથે અંતર ઓછું કરવામાં આધુનિક ટેક્નોલોજી નો ફાળો છે તે પણ તમને જોવા મળશે. આ નવા હેલિકોપ્ટર હવા ની ગતિએ ઉડે છે અને કોઈપણ મોટી મુસીબત માં પડ્યા વગર  તમે છ મિનિટ માં તમારા વડીલો સાથે હશો અને તુરંત બધાને અહીં લાવવાની અમે તૈયારી કરેલ છે.

ગુજરાત ગૌરવ દિવસ (Gujarat Day, 2017) સમારંભ

બે એરિયા ગુજરાતી નોર્ધર્ન કેલિફોર્નિયા દ્વારા, હર વર્ષ ની જેમ હમણાં ગુજરાત ગૌરવ દિવસ સમારંભ ઉજવાયો. ગુજરાત દિવસ કાર્યક્રમ માં દર વર્ષે પ્રજ્ઞાબેન દાદભાવાલા ઉત્તમ કાર્યક્રમ દ્વારા ગુજરાતની ધરોહર ને હેમ ખેમ રાખીને ગુજરાતી રંગભૂમિ, સાહિત્ય અને સંગીત ના વારસાને ધબકતો રાખે છે.

બે એરિયા ના જ લેખિકા પૂજ્ય સ્વ મેઘલતાબેન મહેતા દ્વારા લખાયેલ સંગીત અને નાટિકા ને બે એરિયા ના કલાકારોએ જીવંત કરીને તેમના વારસાને માત્ર અમર નહિ કર્યો પણ ત્રણ ત્રણ પેઢીઓને સમારંભ માં વણીને કાર્યક્રમના આયોજક પ્રજ્ઞાબેન અને તેમના સાથીઓએ ગુજરાતની ધરોહર ને ગુજરાતતિ છેટે બે એરિયા માં પણ સાચવી લીધી છે. કાર્યક્રમ ની શરૂઆત માં બે એરિયા ના બાળકોએ મેઘલતા બેન ની લખેલી એક સુંદર રચના પ્રસ્તુત કરીને પ્રેક્ષકો ના દિલ  જીતી લીધા. જાજરમાન વ્યક્તિત્વ ધરાવતા મેઘલતા બેન કાનુડા હારે થપ્પો રમે તેને સંગીત માં ઉતારે તેમની દીકરી અને જમાઈ, માધવીબેન અને અસીમભાઇ મેહતા ને તે ગીત ને તેમની ત્રીજી પેઢી બીજા અન્ય બાળકો જોડે, મજાની છટા થી પીરસે તો બોલો કેવો સચવાય છે બે એરિયા મા ગુજરાત ની સંસ્કૃતિ અને સાહિત્ય/ સંગીત નો વારસો  ?
હું તો થપ્પો રામુ મારા કાનુડા ની સાથ
પછી પકડી પાડું એનો પકડીને હાથ

ગુજરાત ની ઓળખાણ એટલે ઉત્સવોની ઉજવણી।  તેમાં હોળીના રંગબેરંગી રંગો થી લઈને દિવાળી ના જગમગ પ્રગટતા દીવડા સુધીના બધા ઉત્સવો આવી જાય. મેઘલતા બેન લિખિત કાના અને રાધાની મસ્તીને હોળીના રંગે રંગી લીધી તે ગીત પ્રસ્તુત થયું ને પ્રેક્ષકો ના દિલ પ્રેમની પિચકારી થી ભીંજાય ગયા.
રાધા સંગ ખેલે હોરી, કાના રાધા સંગ ખેલે હોરી
હંસત હંસત દેખો, કરે રે ઠીઠોરી

  

હિના બેન દેસાઈ અને તેમની દીકરી રિના દેશાઇ શાહ ના દિગ્દર્શન હેઠળ સહિયર ડાન્સ ટ્રુપ દ્વારા પ્રસ્તુત થયું અતિ સુંદર દીવડા ન્રત્ય અને દિવાળી ની ઝગમગ  ચારે કોર પ્રસરી ગઈ.

પણ અવસર કઈ બહાર જ નથી થતા. ઉજવણી તો મન ની આશા માં ઉગે છે. અનિલભાઈ ચાવડા ની સુંદર ગઝલ પ્રસ્તુત થઇ. આની ખાસ વાત એ છે કે બે એરિયા ના લગભગ 27 જેટલા કલાકારોએ સાથે મળીને ગીત ને પ્રસ્તુત કર્યું.  આટલા ઉચ્ચ કોટિના કલાકારો પોતાનો અહંકાર ઓગાળીને સહકલાને આગળ વધારે ત્યારે તેમની કલા ઔર ખીલે છે અને શ્રેષ્ઠ માં શ્રેષ્ઠ જ સર્જનાત્મક સ્વરૂપ ધારણ કરે છે તે સાબિત થઇ ગયું.

મંદમંદ આ મહેક ઉઠી છે ચાલો રસભર થઈએ
એકમેકના મનમાં એવો સુંદર અવસર થઈએ
કોઈના સૂકા રસ્તા ઉપર ભીનો પગરવ થઈએ
એકમેકના મનમાં એવો સુંદર અવસર થઈએ

આ નિઃશુલ્ક સમારંભ ના અંત માં હતું શ્રીમતી રમાબેન પ્રતાપભાઈ પંડ્યા તરફથી સ્પોન્સર કરવામાં આવેલ સુંદર ગુજરાતી ભોજન. પણ તે પહેલા પ્રસ્તુત થઇ ભવાઈ. ગુજરાતી રંગભૂમિના પગલાં મંડાયા કાઠિવાડમાં પ્રચલિત નાટ્ય પ્રકાર ભવાઈ થી. રંગલો અને રંગલી વેશ ધારણ કરે અને ગામના પાદરે ભવાઈ જોવા ગામ ભેગું થાય. આવી ભવાઈ વિષે થોડું ઘણું સાંભળેલું પણ ક્યારેય ભવાઈ જોવાનો મોકો મળ્યો નતો. એવી ઉમદા ભવાઈ પ્રસ્તુત થઇ કે જાણે મારા જન્મ સ્થળ, ભાણવડ ગામ ના પાદરે હોવ તેવું લાગ્યું.

ખુબ ભવ્ય રીતે રંગલાએ પ્રેક્ષકો ને નિમંત્ર્યા
“એ નાના ને નાનીસા।..
ઓલા મોટા ને મોટીસા
પેલા જાડા ને હસતા ને
અમેરિકન સાહેબ ને અમેરિકી સલામ”

ઘડીક માં રંગલી રંગલા ને ગોતે:  “રંગલા તું ક્યાં ગયો રંગલા? મને લાગે છે આ ભોળી છોકરીઓ પાંહે વાતોમાં ફસાઈ ગયો હશે. મને કેને હું કેવી લાગુ છું?” ને ઘડીક માં રંગલો ગોતે કે “ક્યાં ગઈ મારી રંગલી?”

એમાં વળી અમેરિકા જવાનું ભૂત વળગ્યું કે રગલી બને મેમ ને સપના જોવા લાગે ।

“ફરવા જોશે મની મની,
રંગલી બનશે પરી પરી
ડુ નોટ રંગલા વરી વરી”

પ્રેક્ષકો એ તો ખીલખીલાટ હસી હસીને ને આ જોરદાર કાર્યક્રમ ને વધાવ્યો. નરેન્દ્રભાઈ વ્યાસે માત્ર ભવાઈ માણી નથી પણ ભજવી પણ છે. શિવમ અને ખુશી વ્યાસે ગળથુથી માં મળેલ ગીત ના વારસા વડે સંગીત શોભાવ્યું। ખ્યાતિ બ્રહ્મભટ્ટે તેની છટાદાર શૈલી થી બે અલગ પાત્રો ભજવ્યા। તેનો ડાયલોગ તો હજી એ મગજ માં ઘૂમે છે “K એટલે કંસાર અને M એટલે મોહનથાળ, N એટલે નાનખટાઈ અને O એટલે તો??? ઓ માડી”.  મૌનિક ધારિયાએ વિદુષક નું અને કલ્પનાબેન રઘુએ મોટી ઉંમરના માસી નું પાત્ર સુંદર ભજવ્યું. અને ખાસ તો રંગલા અને રંગલી ના પાત્ર માં નરેન્દ્રભાઈ શાહ અને પ્રજ્ઞાબેન દાદભાવાળાએ એવું જોરદાર પરફોર્મન્સ આપ્યું કે ભવાઈ નો રંગ નિખરી આવ્યો.   

છેલ્લા દસેક વર્ષ થી ગુજરાત ગૌરવ દિવસ ની ઉજવણી અહીં થાય છે અને દરેક વર્ષે આગલા વર્ષથી અધિક સુંદર કાર્યક્રમ પ્રજ્ઞાબેન પ્રસ્તુત કરે છે. સુરેશમામા જેવા અગ્રણી ગુજરાતીઓનું નેતૃત્વ, પ્રજ્ઞાબેન ની કુશળતા અને એક છત્ર નીચે નાની મોટી ગુજરાતી સંસ્થાઓ, કલાકારો અને સાહિત્ય અને સંગીત પ્રેમીઓનું મળવું અને આટલો ઉમદા કાર્યક્રમ લોકો સુધી પહોંચાડવો તે આપણા વહાલા ગુજરાત નું ગૌરવ નહિ તો બીજું શું કહેવાય? આવતા વર્ષે આવવાનું ચુકતા નહિ — અત્યારથી જ આમન્ત્રણ આપી રાખું છું.

“એક રાધા, એક મીરા” (ek Radha, ek Meera) – ટહુકો યોજિત સંગીત કાર્યક્રમ

 

કેલિફોર્નિયા ના  બે એરિયા માં રહેવાનો લ્હાવો કૈક ઔર જ છે. અવાર નવાર ગુજરાતી સાહિત્ય અને સંગીત નો રસમય પ્રસાદ મળતો જ રહે છે અને પેટ ભરાઈ જવાની બદલે ભૂખ ઔર વધી જાય છે.

તાજેતર માં બે સુંદર કાર્યક્રમ ઉજવાયા।  ટહુકો દ્વારા યૌજાયેલ “એક રાધા, એક મીરા” કાર્યક્રમ માં હેતલબેન બ્રહ્મભટ્ટ અને આનલબેન અંજારિયા એ તેમના સુંદર સાથી કલાકારો, મુકેશભાઈ કાણકિયા, તબલા ઉપર નિખિલ પંડ્યા, અને કીબોર્ડ સાથે સાથે કૃષ્ણ ની વાંસળી નો મીઠો મધુરો અવાજ લાવનાર અનીસ ચંદાની જોડે એવી શ્રી કૃષ્ણ યાત્રા કરાવી કે જાણે ઘર બેઠાજ સ્વર્ગ હાસિલ થઇ ગયું. MC દીપલ પટેલ ની કોમેન્ટ્રી એટલી સુંદર અને સંવેદનશીલ હતી કે જાણે બસ સાંભળતાજ રહીએ.

શ્રી કૃષ્ણ સર્વવ્યાપી છે, પ્રેમનું જ સ્વરૂપ છે અને લાખો ગોપીઓના હૃદય માં વસે છે. પણ તેમના હૃદય ની રાણી કોણ છે ? પુરુષોત્તમ ઉપાધ્યાય નું સ્વરાંકન કરેલ, સુરેશ દલાલ લિખિત હૃદયસ્પર્શી ગીત “કાન તને રાધા ગમે કે મીરા” થી કાર્યક્રમ ની શરૂઆત થઇ. અને પછી સાંભળ્યું રમેશ પારેખ લિખિત, અમર ભટ્ટના સ્વરાંકનમાં “આજ મને મોરપીંછ ના શુકન થયા“.

કાનજી તો જગતના નભ સમાન અને તેમના ચરણ પર્વતના શિખર ને આંબે પણ નભમાં ચાંદની ફેલાવનાર, પર્વતની કેડી ચડનાર તો રાધા જ ને? કવિ શ્રી પ્રિયકાન્ત મણિયાર નું આ સુંદર ગીત હેતેઅલબેન અને આનલબેન ના અવાજ માં સાંભળીને માખંડનું પિંડ પીગળે તેમ કૃષ્ણ પ્રેમમાં પીગળતી રાધા જોડે પ્રેક્ષકો કૃષ્ણપ્રેમ માં પીગળતા ગયા.

રાધા કૃષ્ણ ના રીસામણા મનામણાં માં આપણ ને રાધાના અવિરત પ્રેમ ની પ્રતીતિ દેખાય છે તો મીરા ની અપ્રતિમ ભક્તિ માં વિરહની વેદના છુપાયેલ મળે છે. એક છે પ્રેમ દીવાની તો બીજી દર્શન ની દીવાની. વેદનામાં ઘણું સર્જાય છે તેમ મીરા ની ભક્તિ અને તેની તરસ માંથી ગુજરાતી સાહિત્ય ને ખુબ અજોડ ભેટ મળી છે. જયારે હેતલબેને હરિશ્ચંદ્ર જોશી ના સ્વરાંકન માં, રમેશ પારેખ લિખિત કાવ્ય “ગઢને હોંકારો તો કાંગરાયે દેશે પણ ગઢ માં હોંકારો કોણ દેશે”  ગાયું ત્યારે મીરા ની વેદના પ્રેક્ષકો ના હૃદયસોંસરવી નીકળી ગઈ.

મીરાની વેદના ને ઉત્તમ સાહિત્ય અને કાવ્યો થી દર્શાવાય છે ત્યારે રાધાના પ્રેમ માં ક્યારેક તેની નિખાલસતા, ભોળપણ, અને પ્રેમ ની સાદગી નો પ્રતિભાવ ઉપસે છે. કવિ મુકેશ જોશી ની રચના, આસિત દેસાઈ ના સ્વરાંકન માં, હેતલબેને સંભળાવી તે માણો।

હરિનો કાગળ આવ્યો આજ !
જાણે મારા હાથને ઝાલ્યો, એવી આવે લાજ !
હરિનો કાગળ આવ્યો આજ !

હરિ લખે એ વાંચી જાવા આંખો ક્યાંથી લાવું ?
હું તો સાવ અભણ કોની પાસે જઈ વંચાવું ?
કાગળને પણ કંઠ હોત તો થોડો હોત અવાજ !
હરિનો કાગળ આવ્યો આજ !

અક્ષર સાથે છેટું એ શું નથી જાણતા હરિ ?
કાગળ પણ લખિયો તો લખિયો પાનેપાનાં ભરી !
મને ભરી જો હોત હેતથી, કેવા કરતી સાજ !
હરિનો કાગળ આવ્યો આજ !

કાગળનો છે અર્થ, હરિ પણ સ્મરણ કરે છે મારું,
હુંય હરિને ગમું અહો એ લાગે કેવું સારું !
હરિ તમે જાતે આવીને હેલ ઉતારો રાજ !
હરિનો કાગળ આવ્યો આજ !
“હરિનું કાગળ આવ્યું આજ, આંખો ક્યાંથી લાવું”

હજી પણ જો પ્રેક્ષકો ની આસ અધૂરી રહી ગઈ હોય તો મુકેશ જોશી નું નીચેનું કાવ્ય સાંભળીને કૃષ્ણ રાધાનો પ્રેમ નું આલિંગન અનુભવી રહ્યા.

હરિ પધાર્યા મારે ઘેર
“આવો” કહુ એ પહેલા બોલ્યા , લે મારુ આલિંગન પહેર…
જ્રરક હુ શરમાઇ ગઈને લગીર આઘે ભાગી
કદી નહીને આજ પવનની પગને ઠોકર વાગી
પડતાં પડતાં બચી હરિએ જાલી મારી કેડ… હરિ પધાર્યા મારે ઘેર
શેનાથી હુ કરુ સ્વાગતા દડદ્ડ ઝરતાં નેણ
હરિ જ મારુ સ્વાગત કરતાં બોલ્યા મીઠાં વેણ
“જો તારા માટે લાવ્યો છુ હુ વેણીની સેર..
હરિ પધાર્યા મારે ઘેર
પછી હરિએ આંખ વચાળે બેસાડી તે બેઠી
પછી હરી તો ગયા કરીને અડધી પડધી એઠી
રાજ્મહેલ શી ભવ્ય થઈ ગઈ કાલ હતી ખંડેર.. હરિ પધાર્યા મારે ઘેર

રાધા કૃષ્ણ નો પ્રેમ જેટલો ગાઢ છે, ઓની કોર તેવી જ અગમ્ય અને ગહન મીરા ની વિરહ વેદના છે જે ભગવતી કુમાર શર્મા ના કાવ્ય, આલાપ દેસાઈ ના સ્વરાંકન માં તેઓએ ગાયેલ નીચેના કાવ્ય માં દેખાય છે.

આ પા મેવાડ, અને ઓલી પા દ્વારિકા,
વચ્ચે સૂનકાર નામ મીરાં
રણકી રણકીને કરે ખાલીપો વેગળો,
હરિના તે નામના મંજિરા
બાજે રણકાર નામ મીરાં…

પ્રેમાળ આલિંગન રાધાના શણગાર બન્યા અને ભક્તિ ને સન્યાસ મીરા ના શણગાર બન્યા અને પ્રેમ ને ભક્તિ વચ્ચે તો આખી દુનિયા સમાયેલી છે ને? હેતલબેન અને આનલબેને તેમના સાથી કલાકારો જોડે અલોકિક પ્રેમ અને અગમ્ય ભક્તિ ના રસબોળ ગીતો પીરસીને પ્રેક્ષકો ને  ભીંજવી જ નાખ્યા। પણ એ બધી તો રાધા અને મીરા ના પ્રેમની વાતો. કૃષ્ણ ના પ્રેમ નું શું? હરીન્દ્ર દવે લિખિત આ કાવ્ય હેતલબેન ના અવાજ માં સાંભળીને જાણે એમ થયું કે મન ની સઘળી આશા પુરી થઇ ગઈ.

અધરાતે મધરાતે દ્વારકાના મહેલ મહીં,
રાધાનું નામ યાદ આવ્યું,
રુક્મિણીની સોડ તજી ચાલ્યા માધવ
બંધ દરવાજે ભાન ફરી આવ્યું. દ્વારકાના દરિયાનો ખારો ઘૂઘવાટ
દૂર યમુનાના નીરને વલોવે
સ્મરણોનું ગોરસ છલકાય અને માધવની
આજને અતીતમાં પરોવે. કેદ આ અજાણી દિવાલોમાં, જાણીતી
કુંજગલી કેમ કરી જાવું ? રાધાના નેણની ઉદાસીના કેફ તણી
ભરતી આ ગોકુળથી આવે
મહેલની સૌ ભોગળને પાર કરી માધવના
સૂનમૂન હૈયાને અકળાવે ભીતર સમરાંગણમાં ઉભો અર્જુન
એને કેમ કરી ગીતા સંભળાવું ?

“ચાલો લ્હાણ કરીએ” – અનિલભાઈ ચાવડા ની ગઝલ “શું જોઈતું’તું ?”

બેઠક (www.shabdonusarjan.wordpress.com) નો આ વખત નો વિષય છે “ચાલો લ્હાણ કરીએ” તેમાં મનગમતી કોઈ સુંદર રચના ને શોધી અને તેનું અર્થઘટન કરી અને લોકો સાથે તેના અહેસાસ ની લ્હાણી કરવી।

વારતા આખી ફરી માંડી શકાતી હોત તો શું જોઈતું’તું ?
ને ક્ષણોની પોટલી બાંધી શકાતી હોત તો શું જોઈતું’તું ?
એવા ઘણા પ્રસંગો જિંદગી માં આવતા હોય છે કે એમ થાય કે જો એકજ વખત પાછા વળીને ફરી કરી શકાય તો આ પ્રસંગ નો અંત કૈક જુદોજ લાવી શકાય। એક વખત હું રસ્તો ચુકી ગઈ એટલે બીજા રસ્તે ગાડી વળી અને ત્યાં કોઈ માણસ ખુબ ગતિએ ગાડી હંકારી ને આવતો હતો તેણે મારી ગાડીને એવી ટક્કર મારી કે મારી ગાડી ચાર ગોથા ખાય ગઈ. અમને બધાને વાગ્યું પરંતુ મારી મમ્મી ની તો જિંદગીજ બદલાઈ ગઈ. તેમને અત્યંત શારીરિક ઇજા ઉપરાંત સખત મગજમાર વાગ્યો અને તેને લીધે તેમની યાદદાસ્ત ચાલી ગઈ અને વ્યક્તિત્વ પણ બદલાઈ ગયું। આવા સમયે એમ થાય કે રસ્તો કેમ ચુકી ગઈ , જો એ ક્ષણ પછી મળે તો એ રસ્તે ગાડી વાળું જ નહિ. એક “guilt” ની ભાવના સદાને માટે દિલ માં ઘર કરીને રહી જાય છે.

આપ બોલ્યા તે બધા શબ્દો પવન વાટે અહીં આવ્યા હશે પણ,
પત્રની માફક હવા વાંચી શકાતી હોત તો શું જોઈતું’તું ?
કેટલીયે વખત કહેવાનું કહેવાતું નથી અને સાંભળવા મથતું મન આશાના તોરણે લટકાઈ રહે છે. જો મનમાં હોય તે વાત હવા ના રથ ઉપર સવાર થઇ ને આવે અને રૂદિયાની આંખે તેને વાંચી લેવાય તો?

જો પ્રવેશે કોઈ ઘરમાં તો પ્રવેશે ફકત સુખની લ્હેરખીઓ,
એક બારી એટલી નાંખી શકાતી હોત તો શું જોઈતું’તું ?
માણસ વગર એકલા અટુલા તો જિંદગી જીવાયજ નહિ. પણ દુઃખ પણ મૉટે ભાગે માણસ ના લીધેજ થતું હોય છે. દરેક આવનારા જો સુખની જ લહેરી લઈને આવે તો જીવન કેવું સુખમય જાય?

ડાળથી છુટ્ટું પડેલું પાંદડું, તૂટી ગયેલા શ્વાસ, પીછું,
ને સમયની આ તરડ સાંધી શકાતી હોત તો શું જોઈતું’તું ?
સમય જિંદગીના તાંતણા જોડે છે અને સમય ને લીધેજ તાંતણા છૂટે છે, તરાડો પડે છે, દીવાલ બંધાય છે, સબંધો તૂટે છે અને દુઃખ પેદા થાય છે. ક્યારેક સબંધો સાંધી શકાય છે. પણ ઘણી વખત છૂટી ગયેલા શ્વાસ અને તૂટેલા સબંધો ની અતૂટ વેદના મૂકી ને તે સમય ચાલ્યો જાય છે.

આ ઉદાસી કોઈ છેપટ જેમ ખંખેરી શકાતી હોત, અથવા,
વસ્ત્રની નીચેય જો ઢાંકી શકાતી હોત તો શું જોઈતું’તું ?
આ પંક્તિ દિલની વેદનાને ખુબજ નાજુક રીતે વ્યક્ત કરે છે. આમ તો મૉટે ભાગે આપણે ઉદાસી ખંખેરીને જ પ્રસંગો માં પ્રવેશ કરતા હોઈએ છીએ. અને ખંખેરી ન શકાય ત્યારે તેને ઢાંકીએ તો છીએજ। પણ છતાંયે આપણી ઉદાસી આપણા હૃદય સાથે જોડાયેલી હોય છે અને હાસ્ય વચ્ચે ડોકિયાં કરતી હોય છે. ભલે લોકો તે જોય ન શકે પણ આપણે તો જાણીએ છીએ કે રંગબેરની કપડાં નીચ્ચે, makeup ના થથોડા નીચ્ચે, હાસ્યના ઝબકારા નીચ્ચે એક ઉદાસીની નાની લહેર છે.

કેટલી સુંદર છે આ ગઝલ?

અનિલભાઈ ચાવડા જેટલી સુંદર રચનાઓ લખે છે તેવુંજ હૃદયસ્પર્શી તેમનું સુંદર વ્યક્તિત્વ છે. તેમની બધીજ રચનાઓ મારા હૃદય ને તરતજ સ્પર્શી જાય છે.

દીકરી તો પારકું ધન – ગુજરાતી કહેવતો અને મોટેરાની દીકરીને શિખામણ – Daughter is another’s wealth – poem

On this women’s day, I am reblogging a poem I wrote earlier in Gujarati, this time with English translation below. This poem is actually a compilation of a bunch of sayings (so it may appear disjointed) about a daughter and is a tribute to my mother. My mother was not educated and lived at a time when daughters were considered a huge burden of which parents would be relieved when they marry her off- these below sayings is what she was told. But my mother told me that she prayed to have daughters.  After a long gap after her sons, when she got two daughters, she was thrilled and she resolved to give them all advantages in education – very unlike what these expressions below say about girls. All it will take for the world to change and for women and men to stand together as equal partners is for mothers (like my awesome mama) to vow to make it better for their daughters. Mama, you not only gave me precious life, but gave me dreams and equipped me with resources to make my dreams come true.  English translation is below the Gujarati poem.

 

મારી માં મને કેતી, ઘર ચલાવતા શીખ
દીકરી તો જાય જ્યાં વિધિના લેખ

હું કહું, શું માં, ઘર કઈ ગાડી છે જેને ચલાવવાની
કઈ દવ છું હા, હું કોઈના ઘર માં નથી જવાની

દીકરી તો પારકું ધન ને અમારે માટે સાપનો ભારો
તારા ઘરે જઈને શોભાવજે તુલસી નો ક્યારો

અરે તું જે ઘરમાં જાય તે જ તારું સાચું ઘર
અમે તારા રખવાળા, પણ આમ તો પર

નીરાત એકવાર થાય કે તને તારા ઘર ભેગી કરીએ
છોકરીને અને ઉકરડાને વધતાં કઈ વાર ન લાગે

ખીચડી હલાવી બગડે ને દીકરી મલાવી બગડે
હૈયું બાળવું તેના કરતા હાથ બાળવા સારા

ઘરનું ઘરેણું થઇ ને રહેજે, પારકા ને પોતાના કરી
પિયરની પાલખી કરતાં સાસરિયાની સૂળી સારી

એટલે તો કહેવાયું છે, દીકરી ને ગાય
ગમ ખાઈને રયે ને દોરે ત્યાં જાય

તું જે ઘરની વહુ બને, તેને દિપાવજે
સાસરે, સાસુજીના ઢાળમાં ઢળજે

કહેવાય છે કે વહુ જ્યાં ઉઠે પ્રભાત પહેલા
તે ઘરમાં અંધારુ ક્યાંથી છવાય ભલા

સુજે પતિના પગ દાબીને, સાસુની સેવા કરીને, છેલ્લે
પણ જાગજે સુરજના જાગ્યા પહેલા, સૌથી પેલ્લે

બરાબર ઉછેરજે, જો તારા કમભાગ્ય હોય અને જન્મે દીકરી
ભાગ્યશાળી હોય ને મોટા ના આશીર્વાદ હોય તો મારી છોડી

તારા નસીબે લખાણા હશે જો દેવ ના દીધેલ દીકરા
તો લહેરથી ગાજે, મારા છગન-મગન બે સોનાના, ગામનાં છોકરાં ગારાના
XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX

Daughter is another’s wealth 

My mother told me learn to run a home for sure
Daughter must prepare to go where fate guides her

I rebelled, home is not a car that I can run
And I’m not going to to a stranger’s home

For us daughter’s like a pile of snakes, that’s our measure
She can decorate her own garden, for she’s another’s treasure

The home that you marry into is your true residence
We are your guardians but otherwise strangers

When we get you to your own home, we’ll feel relief
Daughter and trash dosen’t take long to grow  beyond belief

Too much love spoils a daughter
Too much attention spoils the broth

To luxuries of parents’ home you should prefer miseries of your own home
Become a piece of jewel & win others over with love at your home

It’s said daughter and cow goes where guided
They eat their hurt and swallow their pride

 

Bring light to the home you wed
Get molded in your MIL’s mold

It’s said where DIL wakes before dawn
Darkness never comes to that home

Tend to your husband and MIL and sleep last
Before the sun’s rays hit, wake first

Bring up your daugher well, if your bad luck delivers you one
But if you are lucky and get a son then my precious one

If fate delivers you sons straight from God
Then sing, other kids are made of dirt, my two from gold

 

A Journey of Raagas in Hindustani Music

 

Darshana Bhuta Music Academy gave its 9th annual recital at JCNC, Jain Temple in Milpitas, CA.  Darshanaben, a mother and grand-mother is a highly accomplished artist.  Her accomplishments include numerous music Bhajan albums and a Hindi album with the title “On My Own” with lyrics by Rajesh Johri and music composed, arranged, and conducted by Shree Ashit Desai. Her other albums, “Amrit Bindu” and “Mere Praan Anandghan” were distributed by Venus Records. A woman of many talents, Darshanaben runs a highly successful music academy and her 45+ students range in age from 5 years to 85 years of age. All her students together gave an outstanding performance blending information, aalap, music and songs that included bhajans, ghazals, and Bollywood songs.

A raaga consisting of at least 5 notes, refers to the melodic mood in Hindustani classical music and is a central feature of Indian classical music, providing basic musical framework. There are 36 raagas and each one has emotional significance and is considered to be associated with season, time of day, and mood and each raaga is believed to have an impact on nature and is said to impact the emotions and mood of the audience. It is complicated to talk about raagas in this way but in this event it created an atmosphere of fun anticipation and adventure for the audience.

This entire program was organized around classical raagas that are considered suitable for different hours in the day. This incredible journey of raagas began with raaga Bhatiyaar that is sung in the first “prahar” or first hours of the day, between 4 am to 6 am. This raaga is said to possess healing qualities and to calm and console a grieved mind.

Madhviben Mehta and Asimbhai Mehta gave commentary and performed the role of MC. Wife and husband duo are immensely popular musicians in their own right and enthrall audiences with their wonderful voices in various genres including geet, ghazals, bhajans, semi-classical songs and are bay area’s beloved raas-garba singers. They both have a number of albums to their credit which are available on iTunes and on Amazon music store.

Raaga Bhairav sung during the second prahar of the day between hours of 6 am and 12 noon, depicts peaceful, serious, and serene mood. The song from this raaga that Darshanaben had chosen was “Jago Mohan Pyare” from film “Jagte Raho”.  Raaga Charukeshi also sung during these hours, is newly adapted from Karnatik music to Hindustani music and is very melodious. The audience was enthralled listening to “Syam teri bansi pukare Radha naam” from the MC duo themselves, Madhviben and Asimbhai Mehta. Raaga Ahir Bhairav, is also sung during the second prahar of 6 am to 12 noon and depicts meditative mood of early morning hours. From 1963 film, “Meri Surat, teri ankhen”, the singers sang these beautiful lyrics…
Na kahi chanda, na kahi tare
Jyot ke pyase mere, nain bichare
Bhor bhi aas ki kiran na laayi
Pucho na kaise maine rain bitai

During the next prahar, from 12 noon to 4 pm, considered 3rd prahar of the day, raaga Bhimpalasi offers mood of bhakti and the singers sang Meerabai’s bhajan, “ari me to prem diwani”.  Also sung during this prahar, is raaga Brindabani Sarang that creates romantic and mystical mood.

Fourth prahar of the day begins towards the end of the busy day, from 6 pm to 8 pm. Raaga Bhopali sung at this time, known as Mohanam in Carnatic music, tends to be among the basic raagas of Hindustani music. Singers sang beautiful, melodious “jyoti kalash chhalke”. Raaga Yaman, also one of the  basic raagas, is sung during this fourth prahar and creates mood of bhakti and shringar, when a lover looks forward to welcoming the beloved. The halls reverberated with two beautiful melodies, “jab deep jale aana” from film Chitchor and “chandan sa badan” from 1968 film Saraswatichandra.  Raaga Madhuvanti also sung in the 4th prahar of 6-8pm, expresses gentle loving sentiment and all students sang together to honor this raaga.

The fifth prahar in the 24 hour cycle, takes us in the early  hours of the night between 8 pm and 10 pm. Raaga Kedar sung at this time, is offered in melodies to Lord Shiva and is therefore placed on a high pedestal in Indian classical music. Next, all students joined also by their Guru, Darshanaben and the MCs, together sang “Vande Mataram”, the national song of India, in Raaga Des and rightfully created a mood of compassion. Raaga Khamaj, also sung during these hours, creates light and enthralling mood and is sung in thumris, thappas, and bhajans. Singers sang Gandhiji’s favorite, Meerabai’s bhajan, “ Vaishanav jan to tene re kahiye”.

Raaga Kirvani creates a somber and romantic mood and raaga Bageshri creates a mood of “virah” or longing and are sung during the hours of 10 pm to 12 am when night is still young for lovers, especially for lonely lovers. As melodious song “Radha na bole re” was sung, it had just that effect.

The seventh prahar, between 12 am to 2 am offers two raagas.  Raaga Malkauns is one of the oldest raaga and renders serious and meditative mood, befitting the midnight hours. This raaga is believed to have calmed Lord Shiva and the group sang “pag ghungharoo bandh”. Raaga Darbari is a popular raaga sung deep in the night and is said to have therapeutic effect and to cure insomnia.  Audience revelled in the lulling melody “tora man darpan kahlaye” sung in this raaga. Literal translation of these lyrics is Your mind is the mirror. That reflects both good and bad, It watches the flow and reveals to all!

Last or eighth prahar in a 24 hour music cycle occurs between the hours of 2 am and 4 am. Raaga Kalawati is said to to create a pleasant, serene and welcoming mood for the new day, in the early hours.  The MCs sang beautiful composition “Shubh Swagatam” that was a welcoming song in recent Asian games opening ceremony. Shree Ashit Desai conducted Pandit Ravi Shankarji’s orchestral compositions for this song.  Raaga Bhairavi offered at the end of this beautiful journey of raagas is said to create an atmosphere of piety and amicability. When the group sang Zaverchand Meghani’s “kasumbino raang”, honoring the motherland, it had a truly mesmerizing effect on the audience.

Such an outstanding program not only speaks very highly of our beloved Darshanaben but also of the community of parents and singers in the bay area who support the academy and graced this occasion. A very special mention goes to the chief guest Shree Alap Desai who made a special journey from India, for this event. There aren’t words to describe this amazing young artist, singer, and composer. Born to artists and recipients of numerous distinctions and awards, Shree Ashit and Hema Desai, Alapji began his musical journey at a young age of 3 and has never looked back. He offers originality in his music and enthralled the audience with two beautiful songs, a bhajan, “baje muraliya baje” and a ghazal, and ended the program to a standing ovation from a packed audience.

Gujarati Story: “અનુરાગ” – Chapter 7

આ વાર્તાનું  ચેપ્ટર સાતમું અને છેલ્લું ચેપ્ટર છે.  આની પહેલાના ચેપ્ટર નીચેના લિંક ઉપર વાંચવા મળશે.
chapter 1 – http://bit.ly/2b6t9Gw
chapter 2 – http://bit.ly/2bpzXgh
chapter 3 – http://bit.ly/2bKsUmb
chapter 4 – http://bit.ly/2bVwYBf
chapter 5 – http://bit.ly/2bIoXfC
chapter 6 – http://bit.ly/2bqY3tJ

પ્રેમની પરિભાષા – Chapter 7

ચંપાબેને આલિયા ને કહ્યું કે તેઓ મારી જોડે થોડો સમય વિતાવશે તો તને ખાલીપો નહિ લાગે?  આલિયા કહે “બેન હું તો રાહ જોઉં છું કે છોકરીઓ કોલેજ જતી થાય અને મને મારા માટે થોડો સમય મળે.  મને કાવ્ય અને સાહિત્ય માં એટલો રસ છે પણ સમય જ નથી મળતો।  અને ઉપરથી તેમને સંભાળવાના.  પ્રેમ હોય તોયે જીવનમાં થોડી સ્વતંત્રતા પણ હોવી જોઈએ “.  

પહેલી વખત કરસનલાલ ચંપાના ઓરડે ગયા ત્યારે મનમાં થોડો શક અને સંકોચ હતો.  ચંપાની અલમારી ઉપર એક ફ્રેમ માં ફોટો જોઈને તેઓ ચૌંકી ગયા।  તે ચંપા ને કહે “આ ફોટો?  સુનામી માં બધુજ તારાજ થઇ ગયું હતું તો આ ફોટો કેમ તને હાથ આવ્યો?”  ચંપા કહે “હું, તમે અને માસા  માસી જોડે આપણા લગન ને દહાડે લીધેલ એક ફોટો મેં બધા ફોટામાં થી સરકાવી લીધો હતો અને તેને વાળીને મારા પાકીટ માં થોડા પૈસા સાથે મારા બ્લોઉસ માં મારી છાતી સમીપ રાખતી હતી.  સુનામી માં બચી ત્યારે તેમાં રહેલી વી રૂપરડી ખુબ કામ આવી પણ પછી તો આ ફોટા એ જ મને જિંદગી જીવવાનો મારગ ચીંધ્યો।  જયારે હતાશ થાવ ત્યારે તમારા ચેહરા જોવ અને  એમ લાગતું કે જાણે તમે બધા મને આપણા વંશ ઉપર લક્ષ્ય રાખી ને જીવવાનું કહો છો.”  કરસનલાલ ચંપા ના ખોળામાં માથું નાખીને ધ્રુસકે ધ્રુસકે રડી પડ્યા।  

કરસનલાલ ક્યે પણ આપણો એજ વંશ, મારો એક નો એક લાડલો દીકરો મારી સાથે વાત પણ કરતો નથી.  એક બે વાર તેમણે  પ્રવીણ જોડે વાત કરવાની કોશિશ કરી તો પ્રવીણ બોલ્યા વગર ચાલ્યો ગયો.  ચંપાબેન ને લેવા મુકવા અવાર નવાર ઘરે આવતો અને રત્ના જોડે વાતો કરતો પણ કરસનલાલ ને જોઈને તરત વિદાય થતો.  ચંપાબેન ક્યે “નાનું લોહી છે ને આડોળાઈ કરે છે એમાં તમે દુઃખી ન થાવ.  ધીમે ધીમે ઠેકાણે પડશે”.  

એક વહેલી સવારે ઘંટડી વાગી અને દરવાજો ખોલ્યો તો સામે પ્રવીણ ઉભો હતો.  તેના હાથ માં મોટા મોટા પેકેટ હતા.  આલિયા કહે “આવ આવ બેટા।  બહુ સમયસર આવ્યો છે.  જોગાનુજોગ આજે ત્રણેય છોકરીઓ ઘરે છે અને આજે હું બિરયાની બનાવવાની હતી અને મને ચંપાબેન કહેતા હતા કે તને બિરયાની ખુબ પસંદ છે”.  પ્રવીણ ક્યે “તમે આજે રહેવા દ્યો।  આજે તો રસોઈ કોઈ બીજુંજ બનાવવાનું છે”.  સમજ ન પડતા બધા જોઈ રહ્યા।  ત્યાં તો રત્ના આવી.  તે કહે “બોલ પ્રવીણ શી સરપ્રાઈઝ છે?”  તે ચંપાબેન ને કહે “જુઓ માસી, ગઈકાલે કોલેજ માં મારી લેબ ઉપર આવેલ અને મને કહી ગયો કે નગીના, મલ્લિકા અને તું બધાય ઘરે રહેજો અને કોઈને કહેતી નહિ પણ એક સરપ્રાઈઝ છે”.  પ્રવીણ કહે “સરપ્રાઈઝ એ છે કે આજે તમારે ત્રણેય બહેનોએ ભાઈ માટે રસોઈ બનાવવાની છે.  આજે રક્ષાબંધન છે ને?”  ચંપાબેને ત્રણે બહેનોને રક્ષાબંધન શું હોય તે સમજાવ્યું અને કહે પણ રાખડી તો છે નહિ.  પ્રવીણ ક્યે હું બહેનો ની ભેટ સાથે રાખડી પણ લઇ આવ્યો છું.  પછી ચંપાબેન ત્રણેય ને લઈને રસોડામાં ગયા.  તેમના માર્ગદર્શન અને મદદ સાથે તેઓએ રસોઈ બનાવી।  આલિયા ક્યે હું રસોડા માં જાવ પણ પ્રવીણે તેમને જવાજ ન દીધા।  પ્રવીણ, આલિયામાસી અને કરસનકાકા જોડે વાતો કરતો   રહ્યો.  અંદર રત્ના કહે “માસી મારો ભાઈ પણ ખરો છે ને પહેલા  ડેડી જોડે વાત કરતો નહિ અને હવે વાત કરવા બેઠો તો ઠપાકા માર્યે જ જાય છે”.  ચંપાબેન ક્યે “એના ડેડી જેવો છે, આપે ત્યારે તન, મન અને હૃદયથી બધુજ આપશે”.

પછી તો ઘર ખાલી થવાને બદલે ઘણી વખત ભર્યું ભર્યું થઇ જતું।  જયારે છોકરાઓ ભેગા થાય, તેમાં આ ચાર જોડે, રત્ના નો ફિયાન્સે અને પ્રવીણ ની મિત્ર સવિતા પણ જોડાય।  આલિયા કરસનલાલને કહે “સારું થયું કે આપણે ડુપ્લેક્સ ન લીધું।  આ ઘરમાં મોટું ફળિયું છે તે સારું કામ આવે છે”.  તેમાં અચાનક પાકિસ્તાન થી અમ્મી અને અબ્બુ આવ્યા।  તેઓને મળીને ચંપાબેન ખુબ ખુશ થયા પણ તેમની લથડતી જતી હાલત જોઈને તે આલિયાને કહે “તેમને અહીંજ બોલાવી લે ને.  ત્યાં બેન સૌ બાજુમાં તો નથી અને હવે તેમને બાજુમાં સહારો હોય તો જ સારું પડે”.  આલિયાએ કરસનલાલ જોડે વાત કરી અને પછી અબ્બુ અમ્મી જોડે વાત કરી.  અબ્બુ અમ્મી એ હા કહી અને તેઓની ગ્રીન કાર્ડ વગેરે ની કાર્યવાહી શરુ કરી.  અમ્મી અબ્બુ રહેવા લાગ્યા અને ચંપાબેને તેમની પુરી સેવાની જવાબદારી પોતાને માથે લઇ લીધી।  તેઓ કહે “મારુ આખું કુટુંબ સુનામી માં ચાલ્યું ગયું અને મારા સદ્ભાગ્ય કે મને પાછા મારા માતા પિતા સમાન અમ્મી અને અબ્બુ મળ્યા”.  ત્રણ ચાર વર્ષમાં અબ્બુનું અવસાન થયું અને પછી છ મહિનામાં અમ્મીએ વિદાય લીધી।  તે પછી ચંપાબેન, આલિયા અને કરસનલાલ લગભગ 29 વર્ષ સુખેથી જીવ્યા।  પુત્ર પુત્રીઓ ની અમુક વિધિઓ પણ તેમના ફળિયામાં કરી અને પૌત્રો અને પૌત્રીઓનો હર્યોભર્યો સંસાર માણ્યો અને એક દિવસ હાર્ટ અટેક માં અચાનક કરસનલાલનું અવસાન થયું।  તે પછી ચંપાબેન અને આલિયા બહેનો સમાન એક સાથે જીવનના આખરી શ્વાસ સુધી જીવ્યા।

આ વાર્તાનું  છેલ્લું ચેપ્ટર છે. વાર્તા અહીં પુરી થાય છે.